در فرهنگ ما اگر کسی به همسر مردی نگاهِ بد داشته باشد، مستحقِ اِعمالِ هرگونه مجازات از طرف آن مرد است و اگر مردی همسر خود را در حال زنا با مردی ببیند، حق دارد که هر دو را به قتل برساند و اگر چنین نکند، بی غیرت است.
طرفه آن که این حکم در فتاوای فقها هم به همین سیاق ،مطرح شده است (برای نمونه به جواهر الکلام جلد ۴۲ صفحه ۱۶۵ تا ۱۶۸ و تحریر الوسیله مبحث دفاع مسئله ۲۷ و ۲۸ مراجعه شود).
و بر مبنای همین فتاوی، برابر ماده ۶۳۰ قانون مجازات اسلامی، چنانچه شوهر، همسر خود و مرد اجنبی را در چنین حالتی به قتل برساند، از قصاص معاف میشود.
اما در قرآن و روایات، موضوع چگونه است؟ اغلب تفاسیر و مجموعههای روایی شیعه و سنی ذیل آیات ابتدای سوره نور، ماجرایی را از قول ابن عباس نقل کردهاند به مضمون زیر:
سعد بن عباده وقتی آیه قذف (آیه ۴ سوره نور) را شنید، که در آن حدّ هشتاد تازیانه برای کسانی که تهمت زنا به زنان با عفت نسبت دهند و نتوانند چهار شاهد بیاورند، مطرح شده، با تعجب و عصبانیت گفت:
“به به! اگر به خانه در آیم و ببینم که مردی با همسرم مشغول است، هیچ سر و صدایی نکنم تا بروم ۴ بیگانه دیگر را بیاورم و جریان را نشان آنان بدهم. اگر چنین چیزی پیش بیاید به خدا سوگند که تا من بروم چهار نفر را بیاورم، آن مرد کارش را تمام کرده میرود، در نتیجه اگر از دهانم بیرون کنم هشتاد تازیانه به پشتم فرود خواهد آمد.”
پیامبر (ص) به مردم مدینه که سعد، بزرگ ایشان بود فرمود: ای گروه انصار نمیشنوید که سعد چه میگوید؟ گفتند: یا رسول الله، بزرگ ما را ملامت مکن، چون او مردی بسیار غیرتمند است.
البته سعد بعداً میگوید من حکم خدا را قبول دارم ولی برایم عجیب و غیرقابلتحمل بود.
زمان زیادی نمی گذرد که مردی خدمت پیامبر (ص) میرسد و ادعا میکند که همسر خود را با بیگانه در یک بستر دیده است و در این هنگام است که آیات لعان (۶ تا ۱۰ سوره نور) نازل میشود که در حقیقت تبصره و استثنایی بر آیه قذف است.
مطابق آیات لعان، زن و شوهر چهار بار سوگند بر راستگویی خود ادا کرده و بار پنجم لعنت و غضب الهی را برای دیگری خواستار میشوند که به این مراسم لعان یا ملاعنه گفته میشود. درنتیجه نه زن به جرم زنا مجازات میشود و نه شوهر به جرم افتراء حد میخورد اما آن دو تا ابد بر هم حرام میشوند.
جالب بود. حالا تو اینجور شرایطی مهریه هم باید پرداخت بشه؟