در سری مقالات مبانی اقتصاد کلان قصد داریم با مفاهیم بنیادین اقتصادی و روابط آنها با یکدیگر آشنا شویم. در اولین قدم برای شروع لازم است تا در مورد مفهوم پول و ارزش، مطالبی را بیان نماییم.
در اقتصاد کلان پول به شیء با ارزشی اتلاق میگردد که جهت مبادلات استفاده میگردد. در ابتدا مبادلات میان مردم به صورت کالا به کالا انجام میشد ولی به دلیل عدم امکان تبادل دقیق دو کالای غیر همسان نیاز به وسیله واسطهای و با ارزش احساس گردید؛ لذا دولتها و جوامع انسانی اقدام به ضرب سکه جهت انجام مبادلات نمودند. در اصل این کالا یا وسیله واسطه، پول نامیده شد و در گذر زمان به انواع مختلف به کار گرفته شد .
فهرست
انواع پول بر اساس ماده اولیه
پول کالایی
مبادلات تجاری در ابتدا یا پایاپای صورت میگرفت و یا بر اساس یک کالای با ارزش واسطه مانند گندم. پس از آن به دلیل نیاز به کالای واسطهای بادوامتر و قابل تقسیمتر از فلزات جهت این امر استفاده شد. با توجه به امکان تقلب سکهها از فلزات نایابتر مانند طلا و نقره استفاده گردید که به مرور جهت اطمینان بخش بالایی این سکهها بوسیله نقشهای دولتها ضرب و مورد استفاده قرار گرفت. به دلیل حمل و نقل دشوار سکههای فلزی، دولتها این فلزات گرانبها را تحویل گرفته و به جای آن رسیدهایی با بازپرداخت تضمینی را ارئه دادند که این رسیدها اولین اسکناسهای امروزی هستند.
انواع پول بر اساس ناشر:
پول دلالتی:
این پول نوعی پول اعتباری نقد است که ارزش آن از ارزش ذاتی کالای استفاده شده در تولید آن بیشتر است. بدیهی است در صورتی که این اختلاف ارزشی وجود نداشته باشد این پول توسط مردم ذوب و مورد استفاده قرار خواهد گرفت. نمونه این موضوع در زمان ریاست جمهوری آقای احمدی نژاد برای سکه های 25 تومانی (دو رنگ) اتفاق افتاد که ارزش فلزات بکار رفته در آن از ارزش قراردادی آن بیشتر بود لذا بسیاری از افراد اقدام به جمع آوری و ذوب آنها نمودند.
اسکناس منتشره توسط بانک های مرکزی:
این پولها در اصل اوراق بدهی بانکهای مرکزی هستند که چیزی شبیه رسیدهایی با بازپزداخت تضمینیاند که در پول کالایی توضیح داده شد. در مقالات بعدی در خصوص پشتوانه و ارزش این نوع پول و اثرات نابالانسی ارزشی آن مفصلتر صحبت خواهیم کرد.
اوراق قرضه:
این نوع پول در مواقعی که دولتها دچار کسری بودجه میشوند و نیاز به تامین نقدینگی دارند چاپ و در اختیار خریداران قرار میگیرد. دولت موظف به پرداخت سود و اصل مبلغ صدور پس از انقضای سررسید است. این روش از تامین مالی بهتر از روش چاپ اسکناس توسط بانک مرکزی خواهد بود.
پول نظامی:
در مواقعی که یک کشور و یا دولت توسط نیروی خارجی اشغال و تصرف میشود، اشغالگر به دلیل از بین رفتن ساختار پولی کشور تصرف شده و نیاز به انجام مبادلات جهت تامین نیازهای نیروهای اشغالگر اقدام به چاپ و تولید پول جدید مینماید.
اوراق بدهی بانکی:
این نوع پول در واقع برگههایی است که تعهد پرداخت مبلغ معینی را از بانکی به بانک دیگر و یا فرد دیگری میدهد. نمونه بارز این نوع از پول دسته چکهای صادره از بانکهای تجاری برای مشتریان میشود.
پول دیجیتال:
با گسترش تکنولوژی نمونه دیگری از پول به مفاهیم اقتصادی به نام پول دیجیتال یا ارز دیجیتال اضافه شده است. این نوع پول ارزش ذاتی مشخصی ندارد و میزان عرضه و تقاضا و سیستم پیاده سازی و سرعت تراکنشها ارزش آن را تعیین مینماید. علی رغم عدم ثبات ارزشی به دلیل اینکه هیچ دولت مرکزی قادر به دخالت در این نوع پولها نیست و به دلیل استفاده از فناوری بلاکچین که امنیت و حریم خصوصی دارندگان را حفظ مینماید، افقهای جدیدی از این عرصه در حال نمایان شدن است و به شدت مورد استقبال کاربران در تمام جهان قرار گرفته است. پرچم دار و اولین نوع از این پولها بیت کوین نام دارد.
در مقالات بعدی مفاهیم بیشتری از اقتصاد کلان را برای شما معرفی خواهیم کرد.
0 Comments