شاید نام این مکمل بارها و بارها به گوشتان خورده باشد. امروزه بیشتر ورزشکاران به خصوص افرادی که بدنسازی حرفه‌ای را دنبال می‌کنند، حداقل چند بار به فکر استفاده از استروئید افتاده‌اند.

اما آیا این افراد درباره‌ی کاربرد و عوارض جانبی استروئید اطلاعات کافی دارند؟ یا صرفاً برای داشتن اندامی ایده‌‌آل در مدت زمان کوتاه، می‌خواهند از این مکمل استفاده کنند. این مکمل در بین جامعه‌ی ورزشکاران و بدنسازان حرفه‌ای بسیار شهرت دارد، البته نه به صورت مثبت!

در این مقاله می‌خواهیم با این مکمل ورزشی و کاربردها و عوارض جانبی آن بیشتر آشنا شویم. شما را به خواندن این مقاله دعوت می‌کنم.

استروئید چیست؟

استروئید (که بعضاً به آن در انگلیسی “roids” یا “آب میوه” گفته می شود) همان هورمون‌هایی است که دقیقاً شبیه به آن در بدن ما به صورت طبیعی وجود دارد. بدن ما به طور طبیعی استروئید را برای پشتیبانی از عملکرد بهتر بدن در 2 مورد مختلف ترشح می‌کند. این 2 مورد عبارتند از: مبارزه با استرس و تقویت رشد.

اما برخی افراد از قرص های استروئیدی، ژل، کرم یا به صورت تزریق استفاده می‌کنند؛ زیرا فکر می‌کنند استروئیدها می‌تواند عملکرد ورزشی یا شکل ظاهری آن‌ها را بهبود ببخشد.

استروئیدهای آنابولیک هورمون‌هایی مصنوعی هستند که در آزمایشگاه‌ها تولید می‌شوند. این هورمون‌های مصنوعی بسیار شبیه به آندروژن‌ها ( هورمون های جنسی مردانه) در بدن هستند. بیش از 100 نوع استروئید آنابولیک وجود دارد.

قوی‌ترین آندروژن تستوسترون است. اگرچه تستوسترون عمدتاً هورمونی است که در بدن مردان بالغ ترشح می‌شود، اما در بدن دختران نیز مقادیر کمی از این هورمون تولید می‌شود. تستوسترون به عضله سازی کمک می‌کند و ویژگی‌های مردانه‌ را در دوران بلوغ پسران تقویت می‌کند. بارزترین این ویژگی‌ها شامل دورگه شدن صدا و رویش موهای بدن و صورت می‌باشد. سطح تستسترون می‌تواند بر میزان پرخاشگری فرد تاثیر بگذارد.

گاهی اوقات ورزشکاران به دلیل اثرات مشابه تستسترون، از استروئیدهای آنابولیک به عنوان مکمل ورزشی استفاده می کنند.

سایر استروئیدها، که بعضاً مکمل‌های استروئیدی نامیده می‌شوند، حاوی دی‌هیدرواپی‌آندروسترون (DHEA) و یا آندروستندیون است (که به آن آندرو نیز گفته می شود). بیشتر مکمل‌های استروئیدی که قبلاً در فروشگاه‌های مواد غذایی یا باشگاه‌های بدنسازی یافت می‌شدند، در حال حاضر غیرقانونی هستند و نیاز به نسخه دارویی دارند. دی‌هیدرواپی‌آندروسترون یکی از معدود موارد استثنایی است که هنوز هم می‌توان آن را بدون نسخه پزشک تهیه کرد.

مکمل‌های استروئید در واقع نسخه‌ی ضعیف‌تری از آندروژن هستند. هنوز اثرات آن‌ها کامل شناخته نشده است، اما محتمل است که در صورت مصرف مقادیر زیاد، اثراتی مشابه سایر آندروژن ها مانند تستوسترون ایجاد می‌کنند. اما مطالعات نشان می‌دهد که این مکمل‌ها بر عملکرد ورزشی، تقریباً خیلی کم تاثیرگذار هستند.

آنچه تاکنون در مورد مکمل‌های استروئیدی می‌دانیم در جمله‌ی زیر خلاصه می‌شود:

 شرکت‌هایی که این مکمل‌ها را تولید می‌کنند غالباً از ادعاهای کاذب استفاده می‌کنند و اطلاعات کمی در مورد تأثیرات طولانی مدت این مواد بر بدن وجود دارد. این یکی از دلایلی است که دولت‌ها با تصویب قوانینی در زمینه کنترل توزیع استروئید برای محافظت از مردم و جامعه‌ی ورزشی اقدام کرده‌اند.

استروئید های آنابولیک چگونه بر بدن ما تاثیر می ‌گذارند؟

استروئیدهای آنابولیک با تقلید از اثر تستوسترون طبیعی در بدن، باعث تحریک رشد بافت و افزایش حجم عضلات به هنگام انجام تمرینات ورزشی می‌شوند. استروئیدهای آنابولیک می‌توانند از چند روز تا حدود یک سال در بدن باقی بمانند. مصرف استروئید در بین ورزشکاران رایج شده است؛ زیرا می‌تواند تاثیر مثبتی بر مقاومت، قدرت و حجم عضلانی داشته باشد. با این حال، هیچ گونه تحقیقاتی وجود ندارد که استروئیدها بر مهارت، چابکی یا عملکرد ورزشی تاثیر مثبت داشته باشد.

عوارض جانبی و خطرات استروئید بر بدن

مصرف استروئیدهای آنابولیک عوارض جانبی مختلفی را به همراه دارد. برخی از عوارض جانبی شایع عبارتند از:

• آکنه
• طاسی زودرس یا ریزش مو
• افزایش وزن
• نوسانات خلقی
• پرخاشگری
• مشکلات خواب
• فشار خون بالا
• افزایش احتمال آسیب دیدن عضلات و تاندون‌ها
• زردی (زردی پوست) و آسیب‌های کبدی
• مشکلات متعدد در رشد بدن به خصوص اگر زیر 20 سالگی مصرف شود
• افزایش خطر ابتلا به بیماری‌های قلبی، لخته شدن خون، سکته مغزی و برخی از انواع سرطان

عوارض جانبی در زنان

عوارض جانبی خاص در زنان در ارتباط با مصرف استروئیدهای آنابولیک عبارتند از:

• افزایش رشد موهای صورت و بدن
• ایجاد صفات و ویژگی‌های مردانه مانند دو رگه شدن صدا و از بین رفتن ویژگی‌های اندام زنانه مانند کوچک شدن سینه‌ها
• تغییر چرخه قاعدگی

عوارض جانبی در مردان

عوارض جانبی خاص در مردان در ارتباط با مصرف استروئیدهای آنابولیک عبارتند از:

• جمع شدن و کوچک شدن بیضه
• احساس درد به هنگام ادرار
• بزرگ شدن سینه‌ها
• ناتوانی جنسی (ناتوانی در نعوظ)
• کاهش تعداد اسپرم و ناباروری

سایر مشکلات مصرف استروئید

استروئید می‌توانند عوارض جانبی جدی روانی نیز داشته باشد. برخی از افراد که استروئید مصرف می‌کنند پرخاشگر یا جنگجو می‌شوند. این افراد ممکن است دچار توهم نیز بشوند و یا احساس بی‌اعتمادی و ترس شدید (پارانویا) داشته باشند. به نظر می‌رسد افرادی که از استروئید استفاده می‌کنند در معرض خطر بیشتری برای استفاده از الکل یا کوکائین قرار دارند. از این مواد اغلب برای خنثی کردن برخی از اثرات منفی استروئید استفاده می‌شود.

مصرف کنندگان استروئید که مواد را با سوزن تزریق می‌کنند، در صورت استفاده از سوزن مشترک، در معرض خطر ابتلا به HIV (ویروس نقص ایمنی انسانی) هستند. افرادی که از سوزن‌های کثیف استفاده می‌کنند نیز در معرض ابتلا به هپاتیت، بیماری کبد و یا اندوکاردیت باکتریایی (عفونت پوشش داخلی قلب) هستند.

استروئید و اعتیاد به انواع آن

بعضی افراد دوزهای استروئید خود را به صورت “چرخشی” مصرف می‌کنند. این بدان معنی است که آن‌ها طی یک دوره زمانی چند دوز استروئید مصرف می‌کنند و برای مدتی از آن دست می‌کشند، سپس دوباره شروع می‌کنند. ممکن است افراد چندین نوع متفاوت از استروئید را هم‌زمان مصرف کنند. سایر مصرف‌کنندگان استروئید ممکن است استروئیدهای خود را به صورت هرمی مصرف کنند؛ بدین ترتیب که در ابتدا با دوز کم شروع می‌کنند و به تدریج  مقدار، تعداد و دفعات مصرف را افزایش می‌دهند. سپس برای تکمیل یک چرخه از مصرف، استفاده از آن را برای مدتی کاملاً متوقف می‌کنند.

مصرف‌کنندگان استروئید معتقدند که استفاده‌ آن به صورت هرمی، به بدن فرصت می‌دهد تا به دوزهای بیشتری عادت کند و هنگامی که مصرف آن برای مدتی قطع می‌شود، بدن برای ریکاوری فرصت کافی دارد. البته شواهد علمی برای اثبات هیچ یک از این ادعاها وجود ندارد.

بسیاری از مردم با این عقیده که از استروئیدها فقط برای یک دوره ورزشی یا تحصیلی استفاده می‌کنند، شروع به  مصرف آن می‌کنند. اما متأسفانه، استروئیدها می‌توانند اعتیادآور باشند. بنابراین قطع مصرف آن‌ها بسیار دشوار است.

هنگامی که مصرف استروئید متوقف می‌شود،  علائم مختلفی در فرد ایجاد می‌شود. این علائم شامل: از دست دادن اشتها، خستگی، بی‌قراری و اضطراب، بی‌خوابی، نوسانات خلقی و افسردگی است.

جایگزین های قوی برای استروئیدها

استفاده از استروئید آنابولیک غیرقانونی است و سازمان‌های ورزشی حرفه‌ای و انجمن‌های مختلف پزشکی آن را ممنوع کرده‌اند. با وجود این، هنوز هم بعضی از ورزشکاران به مصرف استروئیدها ادامه می‌دهند؛ چراکه فکر می‌کنند مصرف استروئید، همانند برگ برنده و امتیازی خاص در رقابت‌های ورزشی است.

همانطور که در موارد ورزشی بسیار مهم مثل المپیک بارها و بارها مشاهده شده است، اگر تست دوپینگ ورزشکاری با استروئید مثبت باشد، آن ورزشکار به طور مادام العمر از حضور در میادین ورزشی محروم می‌شود.

وقتی درباره ورزش حرفه‌ای صحبت می‌شود، بسیار توصیه می‌شود که از مصرف هرگونه مکمل ورزشی غیرقانونی پرهیز شود؛ چراکه نتایج استفاده از آن چیزی جز آسیب رساندن به بدن و رد صلاحیت‌شدن در حضور در میادین ورزشی نیست. پس استفاده از مکمل‌هایی نظیر استروئید اصلاً هوشمندانه نیست.

ورزشکار حرفه‌ای بودن یعنی تمرین کردن و سخت تلاش کردن، آن هم به صورت صحیح.

عرفان حیدری

من عرفان حیدری متولد تیرماه 1375 ساکن تهران هستم. به عنوان کارشناس مترجم زبان، سعی می‌کنم در اوقات فراغت مقالات جالبی رو براتون ترجمه کنم.
گاهی هم به عنوان گیمر بازی می‌کنم.