حکم تخلیه یا تخلیه ید، مفهومی حقوقی است که در آن فردی با رضایت و اجازه مالک، ملکی را به تصرف خود درآورده است. این موضوع به معنای آغاز تصرف متصرف با رضایت مالک است، و ممکن است از طریق قراردادهایی مانند اجاره، صلح منافع، یا اباحه منفعت انجام شود. اما بارزترین و پرکاربردترین حالت این مفهوم، در قراردادهای اجاره مشاهده می‌شود.

با توجه به اینکه مالک ممکن است بخواهد ملک را از مستاجر خود تخلیه کند، او می‌تواند با مراجعه به دادگاه یا شورای حل اختلاف، تقاضای تخلیه ید بنماید. این درخواست ممکن است بر اساس شرایط خاصی صورت گیرد، از جمله عدم رعایت توافقات قراردادی، عدم پرداخت اجاره، یا موارد دیگر که منجر به نقض قرارداد اجاره شود.

برای درخواست حکم تخلیه، معمولاً مدارکی نیز نیاز است که شامل مدارک مربوط به قرارداد اجاره، هشدارها و اعلامیه‌های لازم، و اسناد دیگر مربوط به مواردی مانند عدم پرداخت اجاره یا نقض شرایط قراردادی می‌شود. بر اساس این مدارک و شواهد ارائه شده، دادگاه یا شورای حل اختلاف به تصمیم نهایی می‌رسند که آیا حکم تخلیه صادر شود یا خیر.

بنابراین، حکم تخلیه ید یک فرآیند حقوقی پیچیده است که نیازمند رعایت قوانین و شرایط مشخصی است و در صورت صدور، مستاجر ملک را باید تخلیه کند و به مالک تحویل دهد.

درخواست تخلیه ملک

درخواست تخلیه ملک یک فرآیند حقوقی مهم است که برخی نکات حیاتی برای رسیدگی به آن وجود دارد. این نکات را می‌توان به شرح زیر توضیح داد:

1. صلاحیت مراجع قضایی: رسیدگی به درخواست صدور حکم تخلیه ملک ممکن است به دو روش انجام شود: اولا، از طریق شورای حل اختلاف؛ و دوما، از طریق دادگاه عمومی. هر یک از این مراجع به تصمیم‌گیری در این زمینه می‌پردازند و بسته به شرایط مورد بررسی، ممکن است اختیار صلاحیت را داشته باشند.

2. نوع درخواست: متقاضی درخواست تخلیه ملک می‌تواند بر اساس تفضیلات مختلف، انتخاب کند که درخواست خود را به چه صورتی ارائه دهد. می‌تواند درخواست صدور حکم تخلیه یا دستور تخلیه کند، بسته به شرایط و موارد مربوط.

3. صلاحیت شورای حل اختلاف: شورای حل اختلاف معمولاً به رسیدگی به درخواست‌های تخلیه ملک مربوط می‌شود. اما باید شرایط خاصی فراهم باشد، از جمله وجود قرارداد اجاره کتبی، ذکر مدت و مبلغ در قرارداد، و حضور حداقل امضای دو شاهد.

4. شروط صدور دستور تخلیه: برای درخواست دستور تخلیه، باید شرایطی مشخص رعایت شود. این شرایط شامل مواردی مانند قرارداد اجاره کتبی بودن، ذکر مدت و مبلغ در قرارداد، حضور حداقل امضای دو شاهد، و پایان مدت قرارداد است.

در نهایت، درخواست تخلیه ملک یک فرآیند پیچیده است که نیازمند رعایت قوانین و شرایط مشخصی است. اطمینان از اینکه تمامی نکات حیاتی درخواست، مانند صلاحیت مراجع قضایی و رعایت شرایط لازم برای دستور تخلیه، به درستی مورد توجه قرار گرفته باشند، امری بسیار حیاتی است تا فرآیند قانونی به‌درستی پیش برود.

1. صدور دستور تخلیه و صدور اجراییه: در صورتی که قرارداد اجاره رسمی باشد، مرجع صدور دستور تخلیه و صدور اجراییه در خصوص تخلیه دفتر اسناد رسمی تنظیم کننده سند و اداره اجرای ثبت است. این به این معناست که در صورت وجود قرارداد رسمی، اجرای قوانین و مقررات مرتبط با تخلیه ملک به عهده مراجع قضایی مربوطه می‌باشد.

2. دستور تخلیه بدون رسیدگی قضایی: درخواست دستور تخلیه نیازی به رسیدگی قضایی در مراجع مربوط ندارد. این بدین معناست که با وجود شرایط مرجع مربوط، دستور تخلیه می‌تواند صادر شود بدون اینکه طرفین در دادگاه حضور داشته باشند.

3. صدور حکم تخلیه و پرداخت مبلغ: در صورت صدور حکم تخلیه، مرجع صدور حکم تخلیه می‌تواند همزمان با حکم دستور پرداخت مبلغ قرض الحسنه یا رهن یا پول پیش، اقدام به پرداخت مبلغ مربوطه به حساب صندوق دادگستری یا حساب شخص مستاجر نماید.

4. تقاضای حکم تخلیه و دادخواست: برای تقاضای حکم تخلیه، دادخواست مربوطه از طریق دفاتر خدمات قضایی انجام می‌شود، از جمله در دعاوی غیر مالی.

5. توقیف مبلغ پول پیش: در صورتی که موجر مدعی عدم پرداخت اجور معوقه یا ورود خسارت به ملک خود باشد، می‌تواند در این خصوص مستقلاً طرح دعوا نموده و مبلغ پول پیش واریز شده در صندوق دادگستری را توقیف کند.

حکم تخلیه ملک و دستور تخلیه

حکم تخلیه ملک و دستور تخلیه دو مفهوم حقوقی مهم هستند که از لحاظ روند صدور و تأثیرات آنها تفاوت‌هایی دارند.

1. روند صدور:

حکم تخلیه: این حکم ضرورتا با رسیدگی قضایی و رعایت تشریفات آیین دادرسی صادر می‌شود. به عبارت دیگر، برای صدور حکم تخلیه، لازم است که دادگاه مربوطه پرونده را بررسی کرده و تصمیم بگیرد.

دستور تخلیه: این دستور بدون نیاز به رسیدگی قضایی و تنها با وجود شرایط توسط مرجع صالح، که می‌تواند شورای حل اختلاف یا دفترخانه تنظیم کننده سند باشد، صادر می‌شود.

2. محدودیت در مصادیق:

حکم تخلیه: ممکن است حکم تخلیه راجع به سایر مصادیق واگذاری منافع اعمال شود، به عبارتی دیگر، این حکم می‌تواند در مواردی غیر از قراردادهای اجاره نیز اعمال شود.

دستور تخلیه: تنها برای قراردادهای اجاره مصداق دارد و در مورد اجاره اماکن تجاری بعد از سال 76 و اماکن مسکونی بعد از سال 62 و بدون وجود حق کسب و پیشه و سرقفلی است.

3. گستردگی و کاربرد:

حکم تخلیه: این حکم بسیار فراگیر تر است و شامل تمام موارد و مصادیق اجاره می‌شود.

دستور تخلیه: مخصوص قراردادهای اجاره است و تنها در شرایط خاص اعمال می‌شود که قبلاً ذکر شده است.

با توجه به این تفاوت‌ها، انتخاب بین حکم تخلیه و دستور تخلیه بستگی به شرایط و موارد مربوط دارد که باید با دقت و به انتخاب بهترین گزینه برای رسیدگی به مسأله ملکی، پرداخته شود.

مراحل گرفتن حکم تخلیه از شورای حل اختلاف و دادگاه حقوقی

مراحل گرفتن حکم تخلیه از شورای حل اختلاف و دادگاه حقوقی به‌طور کلی دارای مراحلی مشترک و مشابه هستند که در ادامه به طور جزئی توضیح داده می‌شود:

1. مشاوره حقوقی و اعطاء وکالت:

برای شروع فرآیند گرفتن حکم تخلیه، اولین قدم مراجعه به یک وکیل متخصص در زمینه دعاوی ملکی است. وکیل متخصص با تجربه در این زمینه قادر خواهد بود تا شما را در مورد مراحل لازم و حقوقی مربوط به صدور حکم تخلیه مشاوره دهد و در صورت نیاز، وکالت شما را بپذیرد تا امور حقوقی شما را پیگیری نماید.

2. تقدیم دادخواست تخلیه:

در مرحله بعد، با کمک وکیل شما باید دادخواست تخلیه را تنظیم کرده و به دفتر خدمات قضایی ارائه دهید. در صورتی که وکیل دارید، وی این مرحله را به عنوان نماینده شما انجام می‌دهد. اما اگر وکیل ندارید، شما مسئولیت تهیه و تنظیم دادخواست را بر عهده دارید و باید متن دادخواست را به همراه مدارک لازم به دفتر خدمات قضایی ارائه کنید.

توجه: کارمندان و افراد مستقر در دفاتر خدمات قضایی وظیفه ندارند که برای شما دادخواست را تهیه کنند، بنابراین شما باید خودتان متن دادخواست را تنظیم کرده و به دفتر خدمات قضایی ارائه دهید.

در صورت تمایل به پیگیری دعاوی حقوقی بدون استفاده از خدمات وکیل، می‌توانید با حضور شخصی در دفتر وکالت به طور مستمر در طول جریان دادرسی، مشاوره حقوقی ملکی دریافت نموده و تحت نظر یک وکیل، دعوا را خودتان مدیریت کنید. در این حالت، شما می‌توانید هزینه حق الوکاله را پرداخت نکنید، اما برای مشاوره و تنظیم دادخواست و لایحه، مبلغی را پرداخت خواهید کرد.

مشاوره و تنظیم دادخواست و لایحه

مراحل این فرآیند به شرح زیر است:

3. پیگیری وصول و ارجاع دادخواست: پس از تهیه و تنظیم دادخواست، آن را به دفتر خدمات قضایی ارجاع داده و در صورت وجود نواقص، آنها را برطرف می‌کنید و ضمائم لازم را تکمیل می‌کنید.

4. پیگیری صدور دستور تعیین وقت و جلسه رسیدگی: پس از ارجاع دادخواست، باید به صدور دستور تعیین وقت و جلسه رسیدگی اقدام شود که شما باید این موضوع را پیگیری نمایید.

5. شرکت در جلسه رسیدگی و دفاع: در جلسه رسیدگی باید شرکت کرده و از حقوق خود دفاع کنید، ممکن است این دفاع به وسیله لایحه دفاعیه یا مراجعه حضوری باشد.

6. پیگیری صدور حکم تخلیه: پس از جلسه رسیدگی، باید به پیگیری صدور حکم تخلیه از شورا یا دادگاه اقدام کنید.

7. تجدیدنظر و پاسخ به آن: در صورتی که رای به نفع شماست و طرف مقابل تجدیدنظر خواهی نماید، باید به لایحه تجدیدنظرخواهی پاسخ دهید. در صورتی که رای به ضرر شماست، می‌توانید دادخواست و لایحه تجدیدنظرخواهی را به دادگاه عمومی تنظیم کنید.

در این فرآیند، شما به‌طور فعال در تمامی مراحل دعوای حقوقی شرکت می‌کنید و از طریق مشاوره وکیل، دسترسی به راهنمایی‌های لازم را دارید.

حکم تخلیه فوری

شرایط حکم تخلیه فوری، که تحت عنوان یک نهاد حقوقی رسمی در سیستم حقوقی ما وجود ندارد، به صورت معمول برای صدور و اجرای حکم تخلیه، باید تمامی مراحل مرسوم که در بخش‌های قبلی توضیح داده شده است، طی شود. با این حال، در صورت وجود شرایط خاص، متقاضی می‌تواند به دستور تخلیه متوسل شود که طبق نظر قانونگذار، باید به صورت فوری اجرا گردد.

اگرچه دعوای تخلیه می‌تواند در شورای حل اختلاف نیز مطرح شود و این مراحل، با جلوگیری از فرصت سوزی و هدر رفتن وقت، اغلب به طور مقبولیتی طولانی نیست، اما در دادگاه ممکن است به مدت تا یکسال هم طول بکشد.

در بسیاری از موارد، مردم به جای استفاده از عبارت “حکم تخلیه فوری” از اصطلاح “دستور تخلیه” استفاده می‌کنند که این دو مفهوم به نوعی به جای هم استفاده می‌شوند، زیرا به اشتباه فرض می‌شود که حکم تخلیه فوری یک نهاد رسمی و مستقل است، در حالی که در واقع به دستور تخلیه اشاره دارد که با رسیدگی به موضوع در دادگاه یا شورای حل اختلاف صادر می‌شود و در صورت وجود شرایط لازم، باید به صورت فوری اجرا گردد.

خاطره سرایی

خاطره سرایی هستم. متولد 1372 و کارشناس بیوتکنولوژی از دانشگاه سراسری کاشان. در زمینه ترجمه و سئو فعالیت دارم و از انجام آن‌ها لذت می‌برم. ورزش، خوشنویسی و نوشتن از علاقه‌مندی‌های شخصی من هستند. امیدوارم از خواندن مقالات من لذت ببرید و آن‌ها را به اشتراک بگذارید.