اسکیزوفرنی چیست؟

اسکیزوفرنی یک بیماری مزمن روانی است. علت اسکیزوفرنی نامعلوم است، اما پژوهشگران معتقدند که ممکن است توسط ترکیبی از عوامل زیستی، ژنتیکی و محیطی ایجاد شود.

اسکیزوفرنی یک اختلال روانی مزمن است. افرادی که از این اختلال رنج می‌برند، درک از واقعیت این افراد دچار اشتباه و تحریف شده و واقعیت بیرونی این افراد اغلب به صورت اوهام یا هذیان‌ها است.

اگرچه برآورد دقیق سخت است، اما کمتر از 1 درصد جمعیت تحت تاثیر این بیماری قرار می‌گیرند.

اشتباهات متداولی در مورد این اختلال وجود دارد. برای مثال، برخی افراد فکر می‌کنند که اسکیزوفرنی باعث ایجاد «اختلال دو قطبی» می‌شود. در واقع، اسکیزوفرنی و دوپارگی شخصیت – که به درستی اختلال هویت تجزیه‌ای نامیده می‌شود – دو اختلال متفاوت هستند.

اسکیزوفرنی ممکن است در مردان و زنان در تمام سنین رخ دهد. مردان اغلب علائم خود را در سنین نوجوانی آغاز می‌کنند، در حالی که زنان علائم خود را در سنین پایین‌تر از آن آغاز می‌کنند.

در ادامه بیشتر در مورد این بیماری روانی آشنا می‌شوید.

علائم اسکیزوفرنی

علائم اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

علائم اولیه

علائم این اختلال معمولاً در سال‌های نوجوانی و اوایل دهه 20 خود را نشان می‌دهد. در این سنین، اولین علائم ممکن است نادیده گرفته شوند، زیرا شبیه رفتارهای «معمولی» نوجوانان است.

علائم اولیه می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• منزوی شدن از دوستان و خانواده

• تغییر دوستان یا گروه‌های اجتماعی

• تغییراتی در تمرکز فرد

• مشکلات خواب

• تحریک‌پذیری و حسایت

• مشکلات در انجام تکالیف مدرسه، یا عملکرد ضعیف تحصیلی

• اضطراب

• سوء ظن نامشخص

• ایده‌های عجیب و غریب

• احساس متفاوت بودن با دیگران

وقتی صحبت از علائم پیشرفته‌تر می‌شود، این علائم به سه دسته مجزا تقسیم می‌شوند: علائم مثبت، علائم منفی و علائم آشفته.

اصطلاحات “مثبت” و “منفی” در اینجا معانی مختلفی دارند: علائم “مثبت” به معنای افکار یا اعمال اضافه شده به تجربه معمولی است. علائم “منفی” عدم وجود رفتارهای معمولی است.

علائم مثبت

علائم مثبت اسکیزوفرنی در افراد بدون اسکیزوفرنی یا سایر انواع بیماری‌های روانی شدید رایج نیست. این رفتارها عبارتند از:

• توهمات: توهمات تجربیاتی هستند که واقعی به نظر می‌رسند اما توسط ذهن بیمار ایجاد می‌شوند. آنها شامل دیدن چیزهایی، شنیدن صداها یا بوییدن چیزهایی هستند که اطرافیان شما تجربه نمی‌کنند.

• توهمات هذیانی: زمانی رخ می‌دهد که شما چیزی را با وجود شواهد یا حقایق خلاف آن باور کنید.

• پارانویا: پارانویا زمانی است که شخصی به طور غیرعادی نسبت به دیگران بی‌اعتماد باشد یا قاطعانه معتقد باشد که تحت تعقیب یا آزار و اذیت قرار گرفته است.

علائم منفی

علائم منفی اسکیزوفرنی، احساسات، رفتارها و توانایی‌های معمولی فرد را مختل می‌کند. این علائم عبارتند از:

• کاهش در صحبت کردن

• واکنش‌های احساسی عجیب به موقعیت‌ها

• فقدان احساسات یا بیان

• از دست دادن علاقه یا هیجان برای زندگی

• ایزوله سازی اجتماعی

• مشکل در تجربه لذت

• مشکل شروع یا ادامه برنامه‌ها

• مشکل در انجام فعالیت‌های عادی روزمره

علائم شناختی

گاهی اوقات به عنوان علائم “شناختی” نامیده می‌شود، این علائم به این دلیل نام‌گذاری می‌شوند که نشان می‌دهند که فردی با برخی عملکردهای شناختی یا ذهنی مشکل دارد. آنها عبارتند از:

• تفکر یا گفتار نامنظم: مانند زمانی که فرد هنگام صحبت کردن موضوع را به سرعت تغییر می‌دهد یا از کلمات یا عبارات ساختگی استفاده می‌کند.

• فراموشی

• تفکر بی‌نظم: مانند مشکل در تمرکز یا توجه

• عملکرد اجرایی، ضعیف یا درک اطلاعات و استفاده از آن برای تصمیم‌گیری

• مشکلات یادگیری و استفاده از اطلاعات

علائم اسکیزوفرنی می‌تواند از نظر شدت و نوع متفاوت باشد و اگر فرد استرس شدیدی داشته باشد، از مواد استفاده کند یا داروهای تجویز شده خود را به درستی مصرف نکند یا ممکن است خشمگین و عصبانی شود.

دلایل ابتلا به اسکیزوفرنی

علت دقیق اسکیزوفرنی ناشناخته است. محققان پزشکی بر این باورند که عوامل متعددی می‌توانند در این امر نقش داشته باشند، از جمله:

• بیولوژیکی

• ژنتیکی

• محیطی

منابع معتبر تحقیقاتی در حال حاضر نشان می‌دهد که آزمایش‌های تصویربرداری تکمیل‌شده روی افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است ناهنجاری‌هایی را در ساختارهای خاص مغز نشان دهد. تحقیقات در این زمینه همچنان ادامه دارد.

عوامل موثر در ابتلا

اگرچه هنوز مشخص نیست که چه چیزی باعث اسکیزوفرنی می‌شود، محققان بر این باورند که ژنتیک ممکن است نقش داشته باشد. افرادی که سابقه خانوادگی اسکیزوفرنی دارند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به این اختلال هستند.

سایر عوامل خطر برای اسکیزوفرنی ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• قرار گرفتن در معرض سموم، ویروس یا سوء تغذیه قبل از تولد یا در دوران نوزادی

• استفاده از داروهای تغییر دهنده ذهن

• زندگی در یک موقعیت بسیار استرس‌زا

• مصرف داروهای تغییر دهنده ذهن در نوجوانی یا جوانی

عوارض اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی یک بیماری روانی جدی است که نباید نادیده گرفته شود یا درمان نشود. این بیماری عوارض خطرناک جدی خواهد داشت، مانند:

• خود آسیبی یا خودکشی

• اضطراب

• فوبیاها

• افسردگی

• مصرف الکل یا مواد مخدر

• مشکلات خانوادگی

اسکیزوفرنی همچنین می‌تواند کار یا حضور در مدرسه را دشوار کند. اگر نمی‌توانید کار کنید یا از نظر مالی از خود حمایت کنید، خطر فقر و بی‌خانمانی نیز از عوارض دیگر این بیماری است.

تشخیص و آزمایشات اسکیزوفرنی

هیچ آزمایش واحدی برای تشخیص اسکیزوفرنی وجود ندارد. یک معاینه کامل روانپزشکی می‌تواند به پزشک در تشخیص کمک کند. شما باید به یک روانپزشک یا متخصص سلامت روان مراجعه کنید.

در قرار ملاقات خود، انتظار داشته باشید که به سوالات مربوط به خود پاسخ دهید:

• تاریخچه پزشکی

• سلامت روان

• سابقه پزشکی خانوادگی

پزشک شما ممکن است موارد زیر را انجام دهد:

• یک معاینه فیزیکی

• آزمایش خون

• تست های تصویربرداری، از جمله اسکن مغزی (MRI) یا توموگرافی کامپیوتری (CT)

گاهی اوقات، ممکن است دلایل دیگری برای علائم شما وجود داشته باشد، حتی اگر ممکن است مشابه علائم اسکیزوفرنی باشد. این دلایل ممکن است شامل موارد زیر باشد:

1. مصرف مواد
2. داروهای خاص
3. سایر بیماری های روانی

اگر حداقل دو علامت برای یک دوره 1 ماهه داشته باشید، پزشک ممکن است اسکیزوفرنی را تشخیص دهد. این علائم باید شامل موارد زیر باشد:

• توهمات
• حرفهای بی نظم و بی سر وته

درمان های اسکیزوفرنی

هیچ درمانی برای اسکیزوفرنی وجود ندارد. درمان‌های فعلی بر مدیریت یا کاهش شدت علائم تمرکز دارند.

کمک گرفتن از روانپزشک با تجربه در زمینه درمان این افراد، بسیار کار درست و مهمی است. همچنین می‌توانید از یک مددکار اجتماعی نیز کمک بگیرید.

درمان‌های احتمالی شامل موارد زیر است:

• داروها: داروهای ضد روان پریشی رایج‌ترین درمان برای اسکیزوفرنی است. دارو می‌تواند به مدیریت توهمات کمک کند.

• مشاوره  روانی اجتماعی: یکی دیگر از گزینه‌های درمانی اسکیزوفرنی مشاوره روانی اجتماعی است. این شامل درمان فردی برای کمک به مقابله با استرس و بیماری است.

• آموزش اجتماعی: می‌تواند مهارت‌های اجتماعی و ارتباطی فرد بیمار را بهبود بخشد.

• توانبخشی حرفه‌ای: توانبخشی حرفه‌ای می‌تواند مهارت‌های لازم برای بازگشت به کار را در اختیار شما قرار دهد. ممکن است حفظ یک کار منظم را آسان‌تر کند.

• حمایت از خانواده و آموزش: اگر شما یا شخصی که برای شما مهم است مبتلا به اسکیزوفرنی شده است، حمایت خانواده و دوستان می‌تواند به کاهش استرس و بهبود بیمار کمک کند. برنامه‌های آموزشی برای اعضای خانواده وجود دارد که می‌تواند به همه کمک کند علائم را تشخیص دهند و در صورت نیاز حمایت کنند.

اسکیزوفرنی اولیه (دوران کودکی)

تشخیص اسکیزوفرنی در افراد در سنین نوجوانی و اوایل 20 سالگی رایج است. هنگامی‌که علائم قبل از سن 13 سالگی رخ می‌دهد، این بیماری گاهی اوقات اسکیزوفرنی اولیه یا دوران کودکی نامیده می‌شود.

تشخیص این وضعیت دشوار است. تغییرات رفتاری با رشد کودکان و نوجوانان غیرعادی نیست. به علاوه، برخی از شایع‌ترین علائم این اختلال روانی در شرایط دیگر نیز ظاهر می‌شوند. این شامل:

• افسردگی
• اختلال دوقطبی
• اختلالات توجه

علائم اسکیزوفرنی دوران کودکی عبارتند از:

• ترس یا اضطراب غیرمعمول (پارانویا)
• مشکلات خواب
• نوسانات احساسی
• شنیدن صداها یا دیدن چیزها (توهم)
• کاهش توجه به خودمراقبتی
• تغییرات ناگهانی در رفتار
• بدتر شدن عملکرد تحصیلی
• باورها یا تفکرات عجیب و غریب

مهم است که رفتارهایی را که ممکن است در کودکان و نوجوانان در حال رشد با علائم یک بیماری جدی سلامت روان رخ دهد، از هم جدا کنیم. با این حال، اگر نگران این هستید که فرزندتان رفتارهای نگران کننده و جدیدی پیدا کرده است، ضروری است که در اسرع وقت با یک روانشناس صحبت کنید. مهم نیست که موضوع چیست، یک متخصص می‌تواند از شما حمایت کند تا بهترین تصمیم را برای خانواده خود بگیرید.

اسکیزوفرنی در مقابل اختلال دوقطبی

اسکیزوفرنی و اختلال دوقطبی هر دو بیماری مزمن سلامت روان هستند. آنها ممکن است برخی از ویژگی‌های مشترک را داشته باشند، اما تفاوت‌های مشخصی وجود دارد.

اختلال دوقطبی باعث تغییرات شدید در خلق و خو می‌شود. این نوسانات بین شیدایی و افسردگی تغییر می‌کند.

در طول این دوره‌ها، ممکن است فردی که دوقطبی دارد، توهم یا هذیان را تجربه کند، به خصوص در یک دوره شیدایی. تجربه روان پریشی همراه با تغییرات خلقی ممکن است انجام کارهای روزمره را سخت‌تر کند.

به همین ترتیب، افراد مبتلا به اسکیزوفرنی ممکن است توهم یا هذیان را تجربه کنند، اما به احتمال زیاد تفکر و گفتار آشفته را نیز تجربه می‌کنند. برخلاف افراد مبتلا به اختلال دوقطبی در مرحله شیدایی، علائم روان پریشی با شیدایی همراه نیست.

هیچ آزمایش پزشکی نمی‌تواند تشخیص دهد که شما چه وضعیتی دارید. درعوض، پزشک شما ممکن است شما را به یک متخصص سلامت روان ارجاع دهد که یک ارزیابی جامع روانپزشکی انجام دهد و آزمایشاتی را برای کمک به رد علل احتمالی پزشکی تجویز کند. این آزمایشات می‌تواند شامل آزمایش خون، آزمایش تصویربرداری و آزمایش غربالگری دارو باشد.

یک نکته مهم در اسکیزوفرنی

در حالی که تشخیص اسکیزوفرنی می‌تواند با افزایش خطر مرگ و میر ناشی از شرایط همزمان و خطر خودکشی همراه باشد، درمان مناسب می‌تواند به فرد کمک کند زندگی پربار و شادی داشته باشد.

مانند بسیاری از بیماری‌های مزمن، این بیماری به عوامل شخصی زیادی بستگی دارد، از جمله اینکه تشخیص زودهنگام اتفاق افتاده باشد، چقدر فرد قادر و مایل به دنبال کردن یک برنامه درمانی است و سیستم حمایتی که دارد.

برای پیشگیری از خودکشی و مواجهه با این وضعیت نکات زیر را مورد توجه قرار دهید :

• با 123 اورژانس اجتماعی یا شماره اضطراری محلی خود تماس بگیرید.
• تا رسیدن کمک در کنار فرد بمانید.
• هر گونه اسلحه، چاقو، دارو یا چیز دیگری که ممکن است باعث آسیب شود را بردارید.
• گوش کنید، اما قضاوت نکنید، بحث نکنید، تهدید نکنید و فریاد نزنید.

آمار اسکیزوفرنی

اسکیزوفرنی معمولاً در افراد اواخر نوجوانی تا اوایل 30 سالگی تشخیص داده می‌شود.

طبق آمارعلائم مردان زودتر از زنان نشان داده شده و آنها بین اواخر نوجوانی و اوایل 20 سالگی بیماری تشخیص داده شده در زنان دیرتر تشخیص داده می‌شوند، معمولا از اوایل دهه 20 تا اوایل 30 سالگی.این اختلال در مردان شایع‌تر از زنان است.

تحقیقات نشان می‌دهد که اسکیزوفرنی در کمتر از 1 درصد افراد رخ می‌دهد. بیش از 21 میلیون نفر در سراسر جهان به این بیماری دچار هستند.

پیشگیری از اسکیزوفرنی

هیچ راهی قطعی برای پیشگیری از اسکیزوفرنی وجود ندارد. با این حال، شناسایی افرادی که در معرض خطر هستند و اینکه چگونه می‌توان از بروز این اختلال در افراد در معرض خطر جلوگیری کرد، تمرکز مهم محققان در سال‌های اخیر بوده است.

علائم اسکیزوفرنی می‌تواند برای مدتی از بین برود و سپس دوباره بازگردد، اما می‌توان از یک زندگی سالم و بدون علائم لذت برد. پیروی از توصیه‌های پزشک، جهت بهبود شرایط بسیار مهم است.

با توجه به کالج سلطنتی روانپزشکان، از هر 5 نفری که تشخیص اسکیزوفرنی داده می‌شود، 3 نفر با درمان بهتر می‌شوند. برای قرار گرفتن در مسیر بهبود، این نکات بسیارمهم است:

• از وضعیت خود مطلع شوید
• عوامل خطر را درک کنید
• برنامه درمانی پزشک خود را دنبال کنید

اگر به دنبال اطلاعاتی در مورد برنامه‌هایی هستید که خدماتی را برای ارزیابی و درمان علائم اولیه روان‌پریشی یا اسکیزوفرنی ارائه می‌دهند، می‌توانید با استفاده از مکان‌یابی و سرچ گوگل به دنبال مرکز خدمات روان درمانی یا کلینیک‌های روانی در نزدیکی محل خود بگردید.

اسکیزوفرنی کاتاتونیک

در گذشته، کاتاتونیا یکی از زیرشاخه‌های اسکیزوفرنی در نظر گرفته می‌شد. اکنون درک شده است که کاتاتونیا می‌تواند در طیف گسترده‌ای از بیماری‌های روانی و پزشکی رخ دهد.

اگرچه کاتاتونی و اسکیزوفرنی می‌توانند به عنوان شرایط جداگانه وجود داشته باشند، اما آنها به یکدیگر گره خورده‌اند. اولین تایید پزشکی رفتار کاتاتونیک شامل افراد مبتلا به اسکیزوفرنی بوده است.

اسکیزوفرنی با علائم کاتاتونیک

افراد مبتلا به علائم کاتاتونیک در اسکیزوفرنی، سبک‌ها و سطوح حرکت فیزیکی غیرعادی از خود نشان می‌دهند. به عنوان مثال، چنین فردی ممکن است بدن خود را به طور نامنظم حرکت دهد یا اصلاً حرکت نکند. این حالت ممکن است برای دقیقه‌ها، ساعت‌ها و حتی روزها ادامه یابد.

علائم اسکیزوفرنی کاتاتونیک ممکن است شامل موارد زیر باشد:

• گیجی (حالتی نزدیک به بیهوشی)
• کاتاپلکسی (تشنج با بدن سفت)
• انعطاف پذیری مومی شکل (دست و پاها در موقعیتی مومی شکل)
• لالی (عدم پاسخ کلامی)
• منفی گرایی (فقدان محرک پاسخ یا دستورالعمل)
• وضعیت قرار گرفتن (نگه داشتن حالتی که با جاذبه مبارزه می‌کند)
• رفتارگرایی (حرکات عجیب و غریب و اغراق آمیز)
• کلیشه‌ای (حرکات تکراری بدون دلیل)
• بی‌قراری
• اکولالیا (تکرار بی‌معنی کلمه شخص دیگر)
• اکوپراکسی (تکرار بی‌معنی حرکات شخص دیگر)

حالت کاتاتونیک ممکن است با زمان رفتارهای مخالف قطبی مشخص شود. به عنوان مثال، فردی که مبتلا به کاتاتونیا است ممکن است دوره‌های کوتاهی از موارد زیر را تجربه کند:

• تحریک پذیری غیر قابل توضیح
• سرپیچی

چه چیزی باعث کاتاتونی و اسکیزوفرنی می‌شود؟

فقط به این دلیل که یک فرد علائم کاتاتونیک دارد به این معنی نیست که آن فرد مبتلا به اسکیزوفرنی است.

علل کاتاتونیا

علل اختلالات کاتاتونیک از فردی به فرد دیگر متفاوت است، اما محققان بر این باورند که بی‌نظمی در سیستم‌های انتقال دهنده عصبی دوپامین، گاما آمینوبوتیریک اسید (GABA) و گلوتامات علت اصلی آن است.

غیرعادی نیست که کاتاتونیا با سایر شرایط عصبی، روانپزشکی یا فیزیکی همراه باشد.

عوامل اسکیزوفرنی کاتاتونیک

سابقه خانوادگی یک عامل خطر برای این بیماری است. با این حال، سبک زندگی و رفتار خود شخص نیز ممکن است مرتبط باشد. اپیزودهای اسکیزوفرنی کاتاتونیک با سوء مصرف مواد مرتبط است.

به عنوان مثال، فردی که قبلاً مستعد ابتلا به این اختلال است، ممکن است پس از یک شب مصرف مواد مخدر، یک دوره کامل را تجربه کند. این به این دلیل است که مواد تغییر دهنده ذهن نیز به تغییرات در مغز کمک می‌کنند. هنگامی که با عدم تعادل شیمیایی موجود در مغز افراد ترکیب می‌شود، تأثیر مواد مخدر و الکل می‌تواند قوی باشد.

چه زمانی برای اسکیزوفرنی کاتاتونیک به پزشک مراجعه کنیم؟

اگر شما یا کسی که دوستش دارید علائم اسکیزوفرنی کاتاتونیک را تجربه می‌کنید، باید در اسرع وقت به پزشک مراجعه کنید. اگر فکر می‌کنید که فردی دچار اپیزود کاتاتونیک شده است، فوراً به دنبال کمک پزشکی باشید.

تشخیص اسکیزوفرنی کاتاتونیک

فقط یک پزشک می‌تواند اسکیزوفرنی کاتاتونیک را تشخیص دهد. برای انجام این کار، پزشک ممکن است برخی یا همه آزمایش‌های زیر را انجام دهد:

• EEG (الکتروانسفالوگرام)
• اسکن ام‌آرآی
• سی تی اسکن
• معاینه جسمی
• معاینه روانپزشکی (توسط روانپزشک)
• درمان اسکیزوفرنی کاتاتونیک

دارو برای اسکیزوفرنی کاتاتونیک

به طور معمول، اولین گام در درمان اسکیزوفرنی کاتاتونیک، درمان دارویی است. ممکن است پزشک لورازپام (آتیوان) – یک بنزودیازپین – را تجویز کند که به صورت عضلانی (IM) یا داخل وریدی (IV) تزریق می شود. سایر بنزودیازپین‌ها عبارتند از:

• آلپرازولام (زاناکس)
• دیازپام (والیوم)
• کلورازپات (Tranxene)
• روان درمانی

گاهی اوقات روان درمانی با دارو ترکیب می‌شود تا مهارت‌های مقابله‌ای و نحوه برخورد با موقعیت‌های استرس زا را آموزش دهد. هدف از این درمان کمک به افرادی است که مشکلات سلامت روان مرتبط با کاتاتونیا را دارند یاد بگیرند که چگونه با پزشک خود برای مدیریت بهتر وضعیت خود همکاری کنند.

چشم انداز اسکیزوفرنی کاتاتونیک

اگرچه اسکیزوفرنی ممکن است در برخی موارد یک بیماری مادام العمر باشد، اما اپیزودهای کاتاتونیک مرتبط با این بیماری را می‌توان به طور موثر توسط یک تیم روانپزشکی با تجربه درمان کرد.

سخن آخر

بیماری روانی اسکیزوفرنی، یه بیماری بسیار جدی است و توهمات ممکن است بسته به آنچه که در بر دارند احساس آرامش، گیج کننده یا ترسناک داشته باشند. حتما به یک متخصص بهداشت روان آموزش دیده که تجربه زیاد با بیماران اسکیزوفرنی، داشته مراجعه کنید. علی‌رغم نبود درمان قطعی او می‌تواند کمک زیادی به کنترل و مدیریت بیماری به شما بکند.