بوم گردی چیست؟

بوم گردی در واقع به سفری متعهدانه به نقاط طبیعی اطلاق می‌شود که در کنار افزایش رفاه مردم، حفاظت و نگهداری از محیط زیست را نیز در اولویت قرار دهد. در واقع بوم گردی مفاهیم زیادی را در بر می‌گیرد.

یکی از مهم‌ترین این مفاهیم، میزان آگاهی و شناخت مردم از سفر و گردشگری است. گردشگر باید از اثرگذاری‌اش بر محیط زیست و جامعه آگاه باشد و سعی بر این داشته باشد که تاثیرات مخرب خود را به حداقل برساند. گردشگر نه تنها باید سعی کند میزان آسیب و تاثیرات منفی خود بر محیط زیست را به کمترین حد ممکن برساند، بلکه حمایت و اثرگذاری مطلوب در محیط زیست را سر لوحه‌ی کارهایش قرار دهد. البته ناگفته پیداست که این حمایت‌ها و نگهداری از محیط زیست نه تنها سبب کاهش لذت بخش بودن سفر نمی‌شود بلکه آن را به تجربه‌ای لذت بخش و فراموش ناشدنی تبدیل می‌کند.  

یکی از نکاتی که در زمینه‌ی بوم گردی حائز اهمیت است تعداد افرادی است که در یک گروه وارد دامن طبیعت می‌شوند. در واقع این امکان وجود ندارد که گروه‌های بزرگ و چند نفره به بوم گردی بپردازند، در واقع بوم گردی فقط در قالب گروه‌های کوچک یا متوسط امکانپذیر است. معمولا بوم گردی با برنامه‌های آموزشی نیز همراه می‌شود، آموزش‌هایی در زمینه‌های همچون بازیافت، مصرف بهینه آب، صنایع دستی منطقه‌ای و یا استفاده از دوچرخه به جای ماشین.

بوم گرد کیست؟

اصطلاح بوم گرد در واقع به کسی اطلاق می‌شود که ضمن بازدید از جاذبه‌ها و زیبایی‌های طبیعی یک منطقه، کمترین تاثیر منفی و دخل و تصرف را در محیط آن منطقه انجام می‌دهد. در واقع این فرد نگاهی مسئولانه و متعهدانه نسبت به محیط دارد و اجازه‌ی آسیب و ضرر رساندن به آن را به خود نمی‌دهد.

بوم گردی در ایران

با توجه به تنوع زیست محیطی و فرهنگی، کشور ایران ظرفیت بسیار قابل توجهی برای اجرای طرح‌های بوم گردی دارد. امروزه در استان‌های اصفهان، شیراز، یزد، شمال کشور و هم چنین استان‌های کویری، اقامتگاه‌های بوم گردی با هدف ارائه خدمات مناسب مشغول به فعالیت هستند.

از جمله مزایای بوم گردی در ایران بهره گیری همزمان از قابلیت‌های اقلیمی و فرهنگی در کنار ایجاد منابع درآمدی پایدار برای ساکنان یک منطقه است. تا جایی که گردشگران مشتاق به بازدید از جاذبه‌های داخلی به جای رزرو هتل مایلند از هتل های سنتی و اقامتگاه‌های بومی بهره ببرند. در واقع این امر مبین این موضوع است که گردشگران به دنبال تجربه زندگی به دور از تنش و شلوغی و هیاهوی زندگی شهری هستند و ترجیح می‌دهند با مردم بومی تعامل و همزیستی داشته باشند. خوشبختانه در سالیان اخیر در حوزه‌ی بوم گردی در ایران اقدامات مهمی صورت گرفته است که با همکاری سازمان‌های دولتی و مردم بومی مناطق مختلف ایران صورت گرفته است.

اقامتگاه بوم گردی چیست؟

در واقع هدف اصلی از راه اندازی اقامتگاه بوم گردی فراهم کردن جای مناسب برای بوم گردان و گردشگرانی است که از عاشقان محیط زیستند. مسافران بدین وسیله می‌توانند از نزدیک جاذبه‌های طبیعی آن منطقه را ببینند و با فرهنگ آن‌ها آشنا شوند. در ضمن این اقامتگاه‌ها با هدف حفاظت از محیط زیست و پیشگیری از آسیب و زیان به طبیعت منطقه راه اندازی می‌شوند.

وظیفه محافظت و مدیریت اقامتگاه‌های بوم گردی بر عهده‌ی خود مردم همان منطقه است. در این روش گردشگران و بوم گردان به خوبی با فرهنگ و آداب و رسوم آن منطقه آشنا خواهند شد. مهم‌ترین نکته در مورد اقامتگاه بوم گردی حفظ ساختار سنتی آن منطقه است. ساختمان اقامتگاه‌ها باید به گونه‌ای طراحی شود که نشان دهنده‌ی ویژگی‌های آن منطقه باشد. برای تزئین اقامتگاه‌ها نیز از وسایل بومی استفاده خواهد شد. غذاها و خوراکی‌های محلی همان منطقه برای مسافران و گردشگران سرو می‌گردد. این عوامل همگی در کنار هم به حفاظت از ارزش‌های سنتی، توسعه اقتصاد بومی و مهم‌تر از همه حفاظت از محیط زیست کمک قابل توجهی می‌کند.

در واقع می‌توان گفت اقامتگاه‌های بوم گردی تبدیل به یک منبع درآمد هر چند کوچک اما پایدار در این مناطق شده است. در واقع بارزترین تفاوت بین اقامتگاه‌های بوم گردی و هتل‌ها در این نکته نهفته است که این اقامتگاه‌ها فقط مکانی برای استراحت و تجدید نیرو نیست بلکه آن‌ها جزء جاذبه‌های گردشگری هر منطقه هستند. در واقع بوم گردی این امکان را به شما می‌دهد که در قالب یک سفر ارزان، لحظات مفرح و هیجان انگیزی را تجربه کنید.

انواع اقامتگاه های بوم گردی

یکی از مهم‌ترین ارکان سفر داشتن محل اقامت مناسب است و این امر برای برخی از افراد از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. یکی از جذاب‌ترین و دیدنی‌ترین اقامتگاه‌هایی که در حین سفر می‌توانید از آن‌ها استفاده کنید اقامتگاه‌های بومگردی هستند که در انواع و شکل‌های مختلف یافت می‌شوند. در زیر انواع مختلف اقامتگاه‌های بومگردی در ایران آورده شده است.

سیاه چادر

زندگی عشایری در ایران به دلیل تنوع آب و هوایی همواره مورد توجه بوده است. عشایر در واقع در سیاه چادر زندگی می کنند. سیاه چادرها در واقع یک نوع اقامتگاه بومگردی در ایران هستند. این چادرها در واقع توسط خود عشایر و با استفاده از موی بز تهیه شده است. این سیاه چادرها در مقابل هوای سرد و گرم بسیار مقاوم هستند. اگر برای اولین بار می‌خواهید از سیاه چادر استفاده کنید احتمالا تجربه‌ای متفاوت اما در عین حال کمی دشوار خواهد بود. اما لذت بردن از طبیعت بکر و دست نخورده با زیبایی‌های سحرانگیزش قطعا ارزش تحمل چند روز سختی کشیدن را دارد.  

 کاروان سراهای قدیمی

همانطور که می‌دانید ایران کشوری با پیشینه‌ی قدیمی و طولانی است و از جاذبه‌های قدیمی و باستانی زیادی برخوردار است که بعضا می‌توان از آن‌ها به عنوان اقامتگاه‌های بوم گردی استفاده کرد. یکی از این آثار باستانی که در سالیان اخیر به عنوان اقامتگاه‌های بوم گردی به کار گرفته شدند کاروان‌سراهای قدیمی ایرانی بودند که به وفور در ایران یافت می‌شوند و با کمی مرمت و بازسازی به‌راحتی قابل سکونت شدند. این اقامتگاه‌های بوم گردی در شهرهای اصفهان، یزد، کرمان و تبریز قرار دارند. کاروانسرای عامری زواره در اردستان هم یکی از اقامتگاه‌های بوم گردی شناخته شده در ایران به شمار می‌رود.

خانه های صخره ای شکل

خانه‌های صخره‌ای شکل که در روستای میمند شهر بابک کرمان واقع شده‌اند در دنیا منحصر بفرد هستند. این نوع خانه‌های کله قندی فقط در ایران یافت می‌شوند و فقط مختص این منطقه هستند. در هیچ کجای دنیا خانه‌ای با این سبک معماری وجود ندارد. خانه‌های روستای کندوان هم در واقع خانه های صخره ای شکل هستند. کنده‌کاری در دل کوه که از دور شبیه به کندو عسل است نمایی بسیار زیبا و شگفت انگیز به این منطقه داده است. تجربه‌ی سفر و اقامت در این روستا قطعا به یکی از به یادماندنی ترین خاطرات شما تبدیل خواهد شد.

کپرها

امروزه کپرها در زمره‌ی اقامتگاه‌های بوم گردی قلمداد می‌شوند. در گذشته جایی که درخت خرما پرورش داده می‌شد و به بار می‌نشست محل استراحتی به نام کپر ساخته می‌شد. این کپرها با تنه درخت خرما ساخته می‌شدند و سقف آن را نیز از برگ‌های درخت خرما، ساقه نی و یا پارچه‌های پشمی که از موی شتر بافته شده بود، ساخته می‌شد. گردشگران خارجی علاقه‌ی زیادی به این اقامتگاه‌های بومگردی دارند. امروزه تعداد کمی از کپرها قابل اسفتاده هستند اما همین تعداد کم طرفداران زیادی دارد.

غارها

از دیگر اقامتگاه‌های بومگردی می‌توان به خانه‌های سنگی که به شکل غارها در مناطق کوهستانی یافت می‌شود اشاره کرد. زیستگاه‌های انسانی در مناطق کوهستانی در شهر بافق واقع در استان یزد از شهرت زیادی برخوردار شده است. مردم این منطقه با خوش‌ذوقی و پشتکار توانسته‌اند این غارها را به شکل خانه‌های سنگی با امکانات مدرن آماده کنند. امروزه این غارها یکی از اقامتگاه‌های بوم گردی مهم برای جذب گردشگر به حساب می‌آیند.

مهم ترین ویژگی های یک اقامتگاه بومی

در این بخش مهم‌ترین ویژگی یک اقامتگاه بوم گردی را بررسی می‌کنیم:

1. طراحی بومی

طراحی بومی یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقامتگاه‌های بوم گردی است که تاثیر زیادی در جذب گردشگر دارد. در واقع وقتی گردشگران وارد یک شهر یا روستا می‌شوند طراحی و بافت خانه‌ها و روستاها اولین چیزی است که توجه آن‌ها را به خود جلب می‌کند. به عنوان مثال مردم در شمال کشور برای ساخت خانه‌هایشان از چوب استفاده می‌کنند در حالی که در مناطق کویری کشور، مردم از خشت برای ساخت خانه سود می‌جویند. در واقع سبک طراحی خانه در یک منطقه متمایز کننده آن از سایر مناطق است. در ساخت و طراحی اقامتگاه‌های بوم گردی هم این نکته باید مورد توجه قرار گیرد. اقامتگاه بوم گردی نشان دهنده فرهنگ و آداب و رسوم یک منطقه است. پس باید در طراحی و ساخت آن نیز از الگوهای منطقه ای استفاده کرد.

 2. میزبانی بومی

بعد از طراحی و ساخت اقامتگاه‌های بوم گردی که نشان‌دهنده فرهنگ منحصربفرد یک منطقه است، باید به میزبانی بومی نیز اهمیت زیادی داده شود. افرادی که در یک منطقه‌ی خاص زندگی می‌کنند می‌توانند با سبک میزبانی خاص خود به خوبی فرهنگ آن منطقه را به مسافران معرفی می‌کنند. پوشیدن لباس محلی و بومی که خود یکی از مصادیق میزبانی بومی است، گزینه جذابی برای جلب توجه و جذب گردشگران است. یکی از ویژگی‌های جذاب در اقامتگاه‌های بوم گردی ارتباط گردشگران با افراد بومی آن منطقه است. شما می‌توانید به‌راحتی با بومی‌های آن منطقه ارتباط برقرار کنید و از تجربیات آن‌ها استفاده کنید.

3. غذاهای محلی و بومی

یکی از اصلی ترین دلایلی که گردشگران از اقامتگاه‌های بوم گردی استفاده می کنند استفاده از خوراکی‌ها و غذاهای محلی هر منطقه است. نان محلی که توسط زنان روستا پخته می شود به همراه شیر، کره و پنیر محلی همیشه در این اقامتگاهها وجود دارد. غذاهای محلی برای ناهار و شام در اقامتگاه‌های بومگردی در اختیار گردشگران قرار می گیرد که فرصتی بی نظیر را در اختیار گردشگران قرار می دهد.

4. تزیینات بومی مناسب

یکی از مهم‌ترین ویژگی‌های اقامتگاه‌های بوم گردی این است که می‌توانند در شما این حس را القا کنند که وارد یک خانه با سبک معماری متمایز و منحصربفرد شده‌اید. تمامی امکانات و وسایل تزیینی اقامتگاه بوم گردی باید این حس را در شما بوجود آورند. در واقع بسیاری از گردشگران برای تجربه این حس، سکونت در اقامتگاه‌های بوم گردی را انتخاب می‌کنند. انتخاب وسایل تزیینی مناسب که تداعی کننده آداب و رسوم و فرهنگ آن منطقه باشد یکی از موارد بسیار حائز اهمیت است.

5. حفاظت از محیط زیست

همانطور که می‌دانید یکی از هدف‌های اصلی ساخت اقامتگاه بوم گردی جلوگیری و یا به حداقل رساندن آسیب به محیط زیست است. پس با ساخت اقامتگاه‌های بوم گردی می‌توان به حفاظت از محیط زیست کمک کرد. باید به این نکته توجه کرد که آب عنصر مهمی در این مناطق به حساب می‌آید. پس با مصرف مناسب و درست در صرفه جویی این عنصر مهم و حساس تلاش کنیم. جداسازی زباله خشک و تر از اقدامات مهم دیگری است که در اقامتگاه بوم گردی بسیار حائز اهمیت است.

6. توجه به مراسم محلی

مراسم محلی هر منطقه بخشی از فرهنگ آن منطقه را تشکیل می‌دهد. تنها راه صیانت و ماندگاری این مراسمات محلی، برگزاری آن است. حفظ فرهنگ محلی هر منطقه از اهداف مهم اقامتگاه‌های بوم گردی است. «رقص‌ها»، «آوازهای محلی»، «بازی‌های سنتی»، «موسیقی بومی» و «لالایی‌ها» بخشی از فرهنگ بومی مناطق مختلف ایران است که باید برای حفظ آن تلاش کرد.

انواع بوم گردی

در بوم گردی ما به مسائل و موضوعاتی که مربوط به زمین شناسی است نمی پردازیم. هدف صرفا آموزش در مورد طبیعت و جاذبه‌های آن است. بوم گردی انواع گوناگونی دارد. «کوهنوردی»، «گردش آبی و ساحلی»، «بیابان گردی»، «غارنوردی»، «دامنه‌نوردی»، «طبیعت درمانی» و «مردم شناسی» گونه‌های مختلف بوم گردی را تشکیل می‌دهند.

اهداف بوم گردی

همانطور که گفته شد مهم‌ترین بحث در بوم گردی رفتن به دامن طبیعت و لذت بردن از زیبایی‌ها و جاذبه‌های آن است به صورتی که کمترین آسیب را به محیط زیست وارد آورد.

1. آگاهی فرهنگی و محیط زیستی

اولین گام برای انجام هر کاری آگاهی ار نحوه‌ی انجام آن است.

در بوم گردی سعی بر این است که میزان اثرات مخرب انسان بر محیط زیست کاهش یابد برای این کار تلاش کنید تا حد امکان از قطار به جای هواپیما، از دوچرخه به جای ماشین استفاده کنید و یا پیاده روی کنید.

2. احترام و حمایت از مردم بومی

معمولا درباره‌ی احترام به گردشگران بحث می‌شود، در‌حالی‌که احترام به مردم بومی نادیده گرفته می‌شود. به مردم بومی، جامعه‌ و ارزش‌هایشان احترام بگذارید و از آن‌ها پشتیبانی کنید.

3. عواید مالی سفرتان باید مستقیما برای حفاظت از محیط زیست صرف شود

اگر واقعا هدف شما بوم گردی باشد، بیشتر پولی که خرج کرده‌اید باید صرف حفاظت از محیط زیست شود.

4. برای توانمند‌سازی و حمایت از مردم محلی خرید کنید

خرید محصولات بومی و صنایع دستی موجب حمایت از مردم محلی خواهد شد. به‌این‌ترتیب، آن‌ها می‌توانند یک منبع درآمد نسبتا خوب داشته باشند.

admin