یکی از مسائل مهم برای طرفداران هنر، هنرمندان و مجموعه‌داران آشنایی با مکتب‌های هنری در طول تاریخ هنر است. آشنایی با پرطرفدارترین مکتب‌ های هنری جهان تاثیر به سزایی بر بالا بردن دانش در رشته‌ی هنری است. هنرمندان با داشتن دانش بیشتر در این مورد می‌توانند قدرت ابراز بیان هنری خود را بالا ببرند. از آن سو، هنردوستان نیز با تکمیل دانش خود در رابطه با مکتب‌های هنری قدرت درک و تحلیل خود از هنر را افزایش دهند.

با وجود کمبود منابع در مورد مکتب‌های هنری به زبان فارسی، به غیر از کتاب‌های سنگین و قطور تاریخ هنر، تصمیم برآن شد که در این مقاله مکتب‌های هنری معروف و تاثیرگذار را برای مخاطبینی که به دنبال بالا بردن دانش و آگاهی خود در هنر هستند معرفی و بررسی کنیم.

برای آشنایی هر چه بهتر با عناصر هنر، مقاله “۱۰ اصل هنر | تعاریف و مثالها” را مطالعه کنید.

هنر پاپ Pop Art

هنر پاپ یا همان پاپ آرت از بارزترین تحولات و جنبش‌های هنری قرن بیست میلادی است. در دهه‌ی ۵۰ میلادی هنرمندان در واکنشی اعتراضی به مصرف‌گرایی و رسانه و با درنظر گرفتن فرهنگ عامه‌پسند دست به خلق آثاری هنری زدند. آثاری که با فاصله گرفتن از روش‌های بکار گرفته شده در سبک اکسپرسیونیسم انتزاعی خلق شدند. و با سوق به سمت اشیاء عادی و رسانه‌های عامه‌پسند مانند کتاب‌های کمیک و مجلات زرد اعتراض خود را به زرق و برق هنر پیشین و برژوازی حاصل از آن بیان کردند.

از هنرمندان مطرح این مکتب هنری می‌توان از اندی وارهول (Andy Warhol)، روی لیکتنستاین (Roy Lichtenstein)، کیث هرینگ (Keith Haring)، ریچارد همیلتون (Richard Hamilton) و تعداد بسیاری دیگر نام برد. این هنرمندان تلاش کردند که این ایده را پایه‌گذاری کنند که هر چیزی می‌تواند منبع الهام هنرمند باشد. حتی چیزهایی که تا پیش از این چیپ و فاقد ارزش‌‌های هنری شناخته می‌شدند. با از بین بردند سلسله مراتب فرهنگی هنری خیلی از اصول هنری گذشتگان خود را زیر سوال بردند. تا به امروز مکتب هنری پاپ آرت همچنان جایگاه ویژه‌ای میان هنرمندان و هنر دوستان دارد و هر روز خلاقیت جدید در این مکتب سر از خاک بر می‌آورد. در ایران نیز هنر پاپ آرت جایگاه جدید و جالبی دارد. قاسم حاجی‌زاده از هنرمندان مطرح این مکتب در ایران است که آثار بسیار قابل توجهی برای ایرانیان و جهانیان خلق کرده‌است.

هنر مفهومی Conceptual Art

یکی دیگر از پرطرفدارترین مکتب‌ های هنری که پایه و اصول ساختار‌‌های پیچیده و سفت و سخت پیشینیان خود را نادیده گرفت و سعی بر شکستن آن‌ها دارد هنر مفهومی است. همانطور که از اسم این مکتب مشخص است، هدف این مکتب مفهموم آثار هنری است. این به آن معناست که هر روشی برای ابراز مفهوم هنری آزاد است. به طور کلی زیبایی‌شناسی سنتی از اولویتی برخوردار نیست و بیان ایده اولویت اصلی را به خود اختصاص داده است. همین روش برخورد و نادیده گرفتن تکنیک‌های زیبایی‌شناسی جنجال‌ها و حاشیه‌های بسیاری و همچنین دودسته‌گی میان هنرمندان و هنر دوستان را به وجود آورده است. عده‌ای این هنر را غنی و بسیار بالا مرتبه و با اهمیت می‌شمارند. از طرفی دیگر عده‌ای این مکتب را زننده و فاقد هیچ گونه ارزش می‌دانند. همین دو دسته‌گی خود نشان‌دهنده‌ی اهمیت این مکتب هنری است.

برای داشتن درک عمیقی از هنر مفهومی، مقاله “هنر مفهومی چیست؟ | تعریف،مثالها و تاریخچه” را مطالعه کنید.

از هنرمندان مهم و مطرح این مکتب می‌توان از مارسل دوشامپ (Marcel Duchamp)، جوزف کوسوت (Joseph Kosuth)، مارینا آبراموویچ (Marina Abramović) و غیره نام برد. هنرمندانی که این سوال را برای ما مطرح کردند که هنر برای چیست؟ برای زیبایی؟ یا برای رساندن مفهمومی خاص؟ اگر برای زیباییست، پس برای چه به هنگام مطالعه‌ی آن به دنبال رسیدن به هدف و ایده‌ی خاصی هستیم؟ اگر برای رساندن مفهوم است، پس چرا آثار هنری مطرح چنین زیبا و میخکوب کننده هستند؟

جواب این سوال‌ها را می‌توان در میان اثار بسیار عجیب و غیرمتعارف مکتب هنر مفهومی ریشه‌یابی کرد.

مینیمالیسم Minimalism

در میان مکتب‌های هنری که تا اینجا معرفی کردیم یک چیز مشترک بود. فاصله گرفتن از قوانین زیبایی‌شناسی سنتی و دوری از قواعد هنری. مکتب هنری مینیمالیسم نیز از این دو مورد پیروی می‌کند. در ابتدا هنرمندان جوان با زیر سوال بردنت آثار پیچیده و فلسفی پیشن از خود با کمترین تلاش ممکن سعی بر ایجاد احساس در مخاطبان خود با کردند.  با استفاده از ابتدایی‌ترین مقدمات هنری مثل هارمونی و نظم و با استفاده از کمترین ترکیبات رنگی و اشکال ساده و ابتدایی اثار خود را خلق کردند.

شاید با خود بگویید این آثار هنری را خودم هم می‌توانم خلق کنم، و نکته‌ی اولیه‌ی این هنر هم همین است. هرکسی میتواند هنرمند باشد. هر کسی می‌تواند خالق باشد، البته به شرط اینکه حرفی برای گفتن داشته باشد.

البته در گذر زمان هنر مینیمالیسم دچار پیچش مفهومی نیز شده است. امروزه سادگی و بی‌آلایشی موجود در هنر مینیمالیسم جای خود را به ابراز خلق و خوی بورژوازی داده است. ورود هنرمندان مینیمالیست به صنعت فشن و مد این در را باز کرد که سادگی همیشه به معنی خلوص نیست و می‌تواند به معنی نشان دادن برتری طبقه‌ی اجتماعی نیز باشد.

همچنین مقاله “۱۰ نوع هنر انتزاعی | ویژگی ها و هنرمندان” را نیز مطالعه کنید.

سخن آخر

مکتب‌های هنری شاید بی‌پایان باشند. هر روز و در هر نقطه از جهان مکتبی هنری متولد می‌شود و شاید ‌پایان می‌یابد. با توجه به اهمیت پرطرفدارترین مکتب‌ های هنری در جامعه‌ی ما خلاصه‌ای برای آشنایی ابتدایی ارائه کردیم. مطمئن باشید که در مورد همین سه مکتب‌ هنری می‌توان هزاران کتاب نوشت. همانطور که نوشته شده است. پس اگر علاقه‌مند به بالا بردن دانش خود در این مکتب‌‌های هنری هستید پس به مطالعه این مقاله قانع نباشد و به منابع مختلف دیگر رجوع کنید.

بی‌نظیر

Life is a waterfall
We drink from the river
Then we turn around and put up our walls

LinkedIn