اختلال بیش فعالی کمبود توجه (ADHD) که به عنوان (ADD) نیز شناخته می‌شود، با علائم بی‌توجهی، بیش فعالی و تکانشگری همراه است. اگرچه همه افراد در مقطعی از زندگی خود این علائم را تجربه می‌کنند، اما این علائم در افراد مبتلا به اختلال کمبود توجه شدیدتر است. در بیماران، بیش فعالی، بی‌توجهی یا تکانشگری شدید و مداوم است که اغلب منجر به مشکلات عملکردی در موقعیت‌های اجتماعی، آموزشی یا شغلی می‌شود. اگر بیش فعالی در کودکان به سرعت تشخیص داده شود، می‌توان از سایر مشکلات در آینده جلوگیری کرد.

علل اختلال عدم تمرکز

از شایع‌ترین علل کمبود توجه، کم‌توجهی یا بیش فعالی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

* علل بیولوژیکی از علل اصلی اختلال کم توجهی است: کارشناسان معتقدند علل بیولوژیکی به ویژه عدم تعادل عصبی در مغز ما عامل بروز علائم در بیماران مبتلا به اختلال کمبود توجه است.

* انتقال دهنده‌های عصبی مواد شیمیایی در مغز هستند که به ارسال پیام در سراسر بدن کمک می‌کنند. تحقیقات علمی نشان می‌دهد که برخی از انتقال‌دهنده‌های عصبی در بیماران مبتلا به اختلال کمبود توجه کم بوده یا اصلاً وجود ندارند.

* اگرچه ناهنجاری‌های عصبی در بیماران ADHD وجود دارد، اما علت دقیق این علائم مشخص نیست: به نظر می‌رسد که علت بیشتر بیماری‌های ADHD ژنتیکی باشد، زیرا اگر یکی از اعضای خانواده اول مبتلا به ADHD باشد، این احتمال وجود دارد که فرزندان خانواده دچار ADHD شوند. علاوه بر این، اختلالات توجه در بین دوقلوهای همسان بیشتر از دوقلوها یا خواهر و برادرهای دیگر دیده می‌شود و تاکنون چندین ژن مرتبط با اختلالات توجه شناسایی شده است.

* در دوران بارداری یا بعد از تولد: عوامل خاصی به مغز آسیب می‌رساند و عملکرد آن را تغییر می‌دهد. مواردی مانند قرار گرفتن در معرض تشعشعات در مغز کودک در حال رشد در دوران بارداری می‌تواند باعث از دست دادن حافظه شود.

* وزن کم هنگام تولد: وزن کم هنگام تولد خطر اختلال کمبود توجه را افزایش می‌دهد. ابتلا به برخی بیماری‌های عفونی مانند مننژیت یا آنسفالیت، که به بافت مغز آسیب می‌زند، بر نحوه ارسال سیگنال‌ها از مغز تأثیر می‌گذارد و منجر به علائم عدم تمرکز می ‌شود.

* افزودنی‌های غذایی، قندها و … گاهی باعث کاهش غلظت می‌شوند: با این حال، اکثر متخصصان معتقد نیستند که عوامل غذایی نقش مهمی در ایجاد این اختلال و بروز کمبود دارد.

علائم عدم تمرکز

علائم اختلال نقص توجه و تمرکز در کودکان باید قبل از 12 سالگی شروع شود، اما ممکن است تا بزرگسالی ادامه یابد. برای اینکه یک بیمار مبتلا به اختلال کمبود توجه تشخیص داده شود، باید حداقل شش مورد از علائم نقص توجه و تمرکز را به مدت شش ماه یا بیشتر در حداقل دو موقعیت مختلف (مثلاً در خانه و محل کار) در رفتار خود نشان دهد.

علائم بی‌توجهی

– بیمار نمی‌تواند به جزئیات توجه زیادی داشته باشد یا در مدرسه، محل کار یا موقعیت‌های دیگر اشتباهات زیادی دارد.

– کودک در تمرکز روی تکالیف یا بازی کردن مشکل دارد.

– اغلب هنگام صحبت مستقیم با او متوجه حرف‌های نامفهومی می‌شوید.

– دستورالعمل‌ها را دنبال نمی‌کند و قادر به انجام تکالیف مدرسه یا وظایف شغلی خود نیست. این شکست به دلیل رفتار تقابلی یا عدم درک دستورالعمل‌ها نمی‌تواند تلقی شود.

– در اکثر موارد در سازماندهی وظایف یا فعالیت‌ها مشکل دارد.

– از کارهایی که نیاز به تلاش ذهنی مداوم دارند، مانند تکالیف مدرسه یا تکالیف، اجتناب می‌کند، یا دوست ندارد.

– محرک‌های خارجی در بیشتر موارد حواسش را به آسانی پرت می‌‌کند.

– چیزهایی مانند اسباب بازی، وسایل مدرسه، مداد، کتاب یا ابزاری را که برای انجام تکالیف یا فعالیت هایش به آن نیاز دارد را گم می‌کند.

– او اغلب فعالیت‌های روزانه را فراموش می‌کند. حتی فعالیت‌هایی را که به طور منظم انجام می‌دهد. برای مثال، قرارهای کاری خود را نمی‌تواند به طور مرتب انجام دهد.

علائم بیش‌ فعالی و تکانشگری

– مدام دست و پاهایش را تکان می‌دهد و روی صندلی تکان می‌خورد.

– کودک بیش فعال از روی میز مدرسه مرتب بلند می‌شود یا مکان‌های دیگری را که برای مدت طولانی در آن می‌نشیند ترک می‌کند.

– در مواقع نامناسب از پله‌ها با سر و صدا بالا یا پایین می‌دود. این علامت به احساس بی قراری ذهنی در نوجوانان و بزرگسالان محدود می‌شود.

– انجام کارهایی که نیاز به سکوت دارند برای او دشوار است.

– اغلب زیاد صحبت می‌کند و نمی‌تواند آرام و بی‌حرکت در جایی بماند.

– در زمان کاردرمانی برای کودکان اوتیسم و بیش فعال قبل از اینکه سوال تمام شود با عجله پاسخ می‌دهد.

– او نمی‌تواند در بازی با دوستان یا جای دیگری منتظر نوبت خود باشد.

– در بیشتر موارد حرف دیگران را قطع می‌کند و در کار آن‌ها دخالت می‌کند. مثلاً بدون دعوت وارد گفتگو یا بازی دیگران می‌شود.

 آیا اختلال عدم تمرکز درمان دارد؟

در حال حاضر هیچ درمان کاملی برای اختلال عدم تمرکز وجود ندارد، اگرچه از روش‌هایی برای درمان استفاده می‌شود. بیماران هنوز در معرض خطر بی‌توجهی در طول درمان هستند و اگر درمان قطعی را پیدا کنیم ولی باز هم ممکن است بعد از مدتی علائم بروز کند. تجویز داروهای محرک یا غیرمحرک، مشاوره و تکنیک‌های اصلاح رفتار روش‌هایی هستند که برای درمان کمبود توجه و عدم تمرکز به کار می‌روند.

تغذیه و درمان اختلال عدم تمرکز

شواهد کمی وجود دارد که مصرف برخی از غذاها به عنوان مکمل‌های غذایی باعث اختلال کمبود توجه می‌شود. محققان دریافته‌اند که تغییرات کوچک رژیم غذایی برای بخشی از کودکان مبتلا به ADHD مفید است، اما این تغییرات نمی‌تواند به عنوان بخشی از درمان توصیه شود. قبل از تغییر رژیم غذایی کودک خود با پزشک یا متخصص تغذیه حتماً مشورت کنید.

درمان‌ های جایگزین

انواع مختلفی از درمان‌های جایگزین برای اختلال نقص توجه و تمرکز در کودکان وجود دارد که همگی مدعی درمان این بیماری هستند اما اکثر این ادعاها ثابت نشده است. برخی از درمان‌های جایگزین بحث ‌برانگیز که هنوز برای درمان ADHD مفید نیستند عبارتند از:

درمان آلرژی: برخی معتقدند که آلرژی عامل ADHD است و روش‌هایی مانند درمان‌های هومئوپاتی و رژیم‌های غذایی خاص توصیه می‌کنند.

بینایی درمانی: این روش را با استفاده از عینک‌های رنگی انجام می‌دهند.

مکمل های ویتامین: مصرف دوزهای بالای ویتامین‌ها توصیه می‌شود. از آنجایی که شواهدی مبنی بر پایین بودن سطح امگا 3 در کودکان مبتلا به اختلال کمبود توجه وجود دارد، اخیراً روغن ماهی حاوی اسیدهای چرب امگا 3 توجه‌ها را به خود جلب کرده است. افزایش میزان امگا 3 ممکن است رفتار برخی از کودکان را بهبود بخشد، اگرچه چنین بهبودی در همه مطالعات مشاهده نشده است.
مقاله بهترین زمان مصرف ویتامین ها‌ی ضروری بدن را بخوانید.

maryam darab