ریاضی از قدیمی‌ترین علوم دنیا است که چند هزار سال قدمت دارد. زمانی که از ریاضی صحبت می‌کنیم، بعضی به یاد مسائل سخت و پیچیده ریاضی دانشگاه میفتند و برخی دیگر هندسه و ریاضی گسسته دبیرستان را به یاد می‌آورند. در هر صورت ریاضی علم چندان جذابی نیست اما به نظر می‌رسد که باز هم عاشقان زیادی در طول تاریخ داشته است. جالب است بدانید که ما در ایران مشاهیر زیادی داریم که در علم ریاضی به درجات بالایی دست پیدا کرده‌اند و تمام دنیا آن‌ها را می‌شناسند. هر کدام از این مشاهیر ایرانی کمک زیادی به پیشرفت علم ریاضی در دنیا کرده و نقش جاودانه‌ای از خود به جا گذاشته‌اند. در این مقاله قصد داریم بزرگ ترین ریاضی دانان ایرانی را به شما معرفی کنیم. با ما همراه باشید.
فهرست
بزرگ ترین ریاضی دانان ایرانی
عمر خیام
عمر خیام فیلسوف و ریاضی دان و ستاره شناس و رباعی‌سرای ایرانی در زمان سلجوقان است. خیام بیشتر به واسطه رباعیاتش در جهان شناخته می‌شود اما کارهای ارزنده‌ای هم در زمینه ریاضیات کرده است. یکی از برجسته‌ترین آثار او در زمینه ریاضی، گاه‌‌شماری ایرانی در زمان وزارت خواجه نظام الملک است. نقش خیام در حل معالات درجه سوم و مطالعاتش درخصوص اصل پنجم اقلیدس باعث شد که نام او به عنوان یک ریاضی دان در دنیا شناخته شود. همچنین ابداع نظریه‌ای در خصوص نسبت‌های هم‌ارزش با نظریه اقلیدس از مهم‌ترین دستاوردهای او است.
خیام اولین کسی بود که ثابت کرد معادلات درجه سوم می‌توانند بیش از یک جواب داشته باشند یا آنکه اصلا جوابی نداشته باشند.
مریم میرزاخانی
مریم میرزاخانی در 22 اردیبهشت 1356 متولد شده و در 23 تیرماه 1396 درگذشت. او ریاضی دان ایرانی و استاد دانشگاه استنفورد بود. در زندگی نامه مریم میرزاخانی اینگونه آمده است که او، مریم میرزاخانی به عنوان اولین زن و اولین ایرانی بود که توانست به جایزه فیلدز دست پیدا کند. کار او روی دینامیک و هندسه سطوح ریمانی و فضاهای پیمانه‌ای آن‌ها، این جایزه را برای او به همراه داشت. جایزه فیلدز بالاترین جایزه در ریاضیات است و آن را به عنوان نوبل ریاضی هم می‌شناسند.
مریم میرزاخانی در دبیرستان فرزانگان تهران تحصیل کرد و در سال 1994 توانست به مدال طلای المپیاد ریاضی هنگ گنگ و 1995 کانادا دست پیدا کند و در این سال به عنوان اولین دانش‌آموز ایرانی نمره کامل را به دست آورد. او اولین دانش آموز ایرانی بود که دو سال متوالی مدال طلا گرفت. همچنین مدرک کارشناسی خود را در رشته ریاضی از دانشگاه شریف دریافت کرده و دکتری خود را در سال 2004 از دانشگاه هاروارد به سرپرستی مک مولن از برندگان مدال فیلدز گرفت.
نشریه پاپیولار در سال 2005 او را به عنوان یکی از 10 ذهن برتر جوان برگزیده و ذهن برتر رشته ریاضیات معرفی کرد. میرزاخانی برنده جوایزی مانند جایزه ستر از انجمن ریاضی آمریکا در سال 2013 و جایزه کلی بود. او از 11 شهریور 1387 در دانشگاه استنفورد استاد دانشگاه شده و پژوهشگر رشته ریاضی بوده است. پیش از این او استاد دانشگاه پرینستون بوده است.
روز تولد او یعنی 22 اردیبهشت مصادف با 12 مه از طرف اتحادیه بین‌المللی انجمن‌های ریاضی به پیشنهاد کمیته بانوان انجمن ریاضی ایران به عنوان روز جهانی زن در ریاضیات نامگذاری شد.
جوایز و افتخارات
- مدال طلا المپیاد جهانی ریاضی هنگ کنگ در سال 1994
- مدال طلا با نمره کامل از المپیاد ریاضی جهان در کانادا در سال 1995
- همکار پژوهشگاه دانش‌های بنیادی تهران، ایران از 1995 تا 1999
- جایزه افتخاری دانشگاه هاروارد در سال 2003
- جایزه بهترین فارغ‌التحصیلان دانشگاه هاروارد در سال 2003
- جایزه پژوهشگر برتر بنیاد ریاضیات کل در سال 2004
- جایزه ای ام اس بلومنتال در سال 2009
- دعوت به کنگره بین‌المللی ریاضی در سال 1010 برای سخنرانی در خصوص توپولوژی و سیستم‌های پویا و معادله دیفرانسیل معمولی
- جایزه ستر از طرف انجمن آمریکا در سال 2013
- جایزه بنیاد ریاضی کل در سال 2014
- مدال فیلدز در سال 2014
- عضویت در فرهنگستان علوم فرانسه در سال 2015
- عضویت در مجمع فیلسوفان آمریکا در سال 2015
- عضویت در آکادمی ملی علوم آمریکا در سال 2016
- عضویت در فرهنگستان هنر و علوم در سال 2017
کوچر بیرکار
کوچر بیرکار در ژوئیه 1978 در روستای نی مریوان استان کردستان متولد شد. او ریاضی دان کرد ایرانی و شهروند بریتانیا است. بیرکار در سال 2018 موفق به دریافت مدال فیلدز در زمینه هندسه جبری شد. او دومین ایرانی است که توانست این جایزه را از آن خودش بکند. جایزه‌ای که تا قبل از او مریم میرزاخانی به عنوان اولین زن و اولین ایرانی موفق به دریافت آن شده بود. بیرکار در نظرخواهی مجله پراسپکت از بین 50 نفر کاندیدا با رای ده‌ها هزار نفر از خوانندگان مجله به عنوان اندیشمند برتر سال 2019 انتخاب و معرفی شد. او که در دانشگاه کمبریج انگلستان مشغول تدریس و پژوهش است، تحصیلات کارشناسی خود را در رشته ریاضی در دانشگاه تهران سپری کرده‌است.
جوایز و افتخارات
- جایزه لورهولم در سال 2010
- جایزه بنیاد ریاضی پاریس در سال 2010
- جایزه مور بابت مقاله تحقیقاتی در سال 2016
- مدال فیلدز در سال 2018
- دکترای افتخاری دانشگاه صلاح‌الدین در سال 2019
کامران وفا
از دیگر بزرگ ترین ریاضی دانان ایرانی کامران وفا است. کامران وفا در سال 1339 در تهران متولد شده و استاد ایرانی و آمریکایی در رشته فیزیک در دانشگاه هاوارد است. او از فیزیک دانان برجسته در زمینه نظریه ریسمان است و در سال 2008 توانست مدال دیراک را دریافت کند. وی به همراه جوزف پلچینسکی و اندرو استرومینگر به خاطر پیشبرد دانش در نشریه ریسمان، گرانش کوانتومی و نظریه میدان‌های کوانتومی، برنده جایزه فیزیک بنیادی در سال 2017 در ایالت کالیفرنیا شدند.
کامران وفا یک نظریه‌پرداز در زمینه نظریه ریسمان می‌باشد. پژوهش‌ها و مطالعات او روی ماهیت گرانش کوانتومی و رابطه بین هندسه و نظریه‌های میدان‌های کوانتومی تمرکز دارد. او در جامعه نظریه ریسمان به خاطر کشف مشترکش با اشترومینگر شناخته می‌شود. این دو کشف کردند که انتروپی بنشتاین هاوکینگ یک سیاهچاله را می‌توان با استفاده حالت‌های سالیتونی نظریه ابرریسمان بیان کرد.
او همچنین به واسطه توضیح رابطه بین هندسه و نظریه‌های میدان که از دوگانگی ریسمانها برمی‌آیند، شناخته می‌شود. این موضوع با عنوان مهندسی هندسی نظریه‌های میدان کوانتومی شناخته می‌شود. در سال 1997 او نظریه اف را ارائه داد که یکی از نظریه‌های شناخته شده در ابرریسمان است.
کامران وفا همچنین تمایل زیادی به کشف معنی نهفته دوگانگی‌های ریسمانها و همچنین تلاش در استفاده از نظریه ابرریسمان برای حل مسائل حل نشده در فیزیک ذرات بنیادی مانند مسئله سلسله مراتب و مسئله ثابت کیهان شناسی دارد.
وی همکاری‌های ارزشمندی با دیگر پژوهشگران در زمینه نظریه‌های ریسمان توپولوژیک و فهمیدن تقارن آینه‌ای و ساخت مدار-خمینه در نظریه ریسمان داشته است.
کامران وفا یک نظریه پرداز در زمینه نظریه ریسمان است. مطالعات او روی ماهیت گرانش کوانتومی و رابطه بین هندسه و نظریه‌های میدان کوانتوم تمرکز دارد. وی به واسطه کشف مشترکش با اشترومینگر در جامعه نظریه ریسمان معروف شده است.
او به خاطر توضیح رابطه بین هندسه و نظریه‌های میدان که از دوگانگی ریسمانها به دست می‌آید شناخته می‌شود. این موضع با عنوان مهندسی هندسی نظریه های میدان کوانتومی شناخته می‌شود.
جوایز و افتخارات
- جامعه اعضا دانشگاه هاروارد عضو تازه وارد 1985 تا 1988
- جایزه NFS ریاست جمهوری جایزه محقق جوان در سال 1989
- جایزه آلفرد پی اسلون 1989
- جایزه بنیاد پاکار در سال 1989
- همکاری با آکادمی هنر و علوم آمریکا، ۲۰۰۵
- نوبل AMS لئونارد ایسنبود برای ریاضی و فیزیک، ۲۰۰۸
- مدال دیراک از آی سی تی پی، ۲۰۰۸
- عضو آکادمی ملی علوم، ۲۰۰۹
- جایزه فیزیک بنیادی، ۲۰۱۷
نیما ارکانی حامد
در این لیست بزرگ ترین ریاضی دانان ایرانی می‌رسیم به نیما ارکانی حامد که به عنوان فیزیک‌دان آمریکایی – کانادایی در زمینه فیزیک ذره‌ای و نظریه ریسمان کاربردی فعالیت می‌کند و در حال حاضر استاد تمام موسسات مطالعات پیشرفته می‌باشد. او در سال 2016 دعوت چین را برای اداره کردن مرکز فیزیک انرژی بالای آینده قبول کرد. این مرکز قرار است که بزرگ‌ترین شتاب دهنده ذرات جهان را تولید کند.
نیما ارکانی حامد فرزند جعفرقلی ارکانی حامد است که یک فیزیک‌دان اهل ایران و متولد تبریز می‌باشد. او در سال 1969 دانش آموخته موسسه فن‌آوری ماساچوست بود و توسط دولت ایران بورسیه شد. مادر نیما ارکانی حامد به نام حمیده الستی هم یک فیزیک‌دان است.
پدر نیما ارکانی حامد به واسطه اعتراضاتش به بسته شدن دانشگاه‌ها در سال 1357 تحت تعقیب بود و در نهایت توانست به همراه خانواده‌اش از مرز ترکیه به صورت قاچاقی از ایران فرار کند. در آن زمان نیما ارکانی 10 ساله بود و بعد از اینکه به کانادا رسیدند، او توانست دبیرستان را تمام کند و برای تحصیل کارشناسی وارد دانشگاه تورنتو شود. نیما از دانشگاه تورنتو با badge عالی در رشته‌های ریاضی و فیزیک فارغ‌التحصیل شد و سپس به دانشگاه کالیفرنیا برکلی رفت و ادامه تحصیلات خود را زیر نظر لاورنس هال دنبال کرد. نیما از 14 سالگی در خصوص نظریه و قوانین نیوتون تحقیق کرده است.
او دکترای خود را در سال 1997 گرفت و به بخش SLAC در دانشگاه استنفورد به منظور ادامه تحصیل در پست دکتری رفت. در سال 2001 در دانشگاه پرآوازه هاروارد با هاوارد گئورگی و آندرو کهن یک پروژه مطالعاتی را شروع کردند و تئوری HIGGS حاصل مطالعات او در این زمینه بوده است. نیما ارکانی از سال 2002 تا 2008 استاد ارشد دانشگاه هاروارد بوده است.
جوایز و افتخارات
- او در سال 2012 به خاطر کار روی فیگز کوچک موفق به دریافت جایزه فیزیک بنیادی از یوری میلنر میلیاردر ساکن آمریکا شد
- او سی و دومین نفر در لیست 100 نابغه زنده دنیا است
- نیما ارکانی حامد در سال 2005 برنده جایزه PHI BETA KAPPA از دانشگاه هاروارد برای تعلیمات عالی خود شد
- مدال ریبو از موسسه فیزیک اروپا در سال 2003
- جایزه ساکلر در سال 2008
چرا اینجا کسی نظر نداد نکنه اینجا رو هم مسدود کردن