توکنومیک (Tokenomics) یک مفهوم نسبتاً جدید در رمزارزها و فناوری بلاکچین است. این ادغام دو کلمه “token” و “economics” است و به مطالعه اصول اقتصادی پشت ایجاد، توزیع و مدیریت توکن دیجیتال اشاره دارد. Tokenomics یک جنبه ضروری از اکوسیستم بلاکچین است و نقش مهمی در تعیین موفقیت یک پروژه ارز دیجیتال دارد. در این مقاله، توکنومیک چیست و چرا اهمیت دارد را بررسی خواهیم کرد.

توکنومیک چیست؟

توکنومیک شاخه‌ای از علم اقتصاد است که بر طراحی، ایجاد، توزیع و مدیریت توکن‌های دیجیتال تمرکز دارد. این مفاهیم بسیاری از جمله توزیع توکن، عرضه توکن، سودمندی توکن، اقتصاد توکن و حاکمیت توکن را در بر می‌گیرد. Tokenomics بر اساس انگیزه دادن به سهامداران مختلف در یک شبکه بلاکچین برای مشارکت در فعالیت‌های شبکه است.

در زمینه ارزهای دیجیتال، توکن‌ها دارایی‌های دیجیتالی هستند که توسط پروژه‌های مبتنی بر بلاکچین برای جمع‌آوری سرمایه، ایجاد انگیزه برای کاربران یا نشان دادن ارزش خاصی در شبکه منتشر می‌شوند. توکن‌ها با ارزهای دیجیتال متفاوت هستند زیرا ارزهای مستقلی نیستند، بلکه بر روی شبکه‌های بلاکچین موجود مانند اتریوم، زنجیره هوشمند بایننس یا سولانا ساخته شده‌اند. توکن‌ها می‌توانند عملکردهای مختلفی در یک شبکه داشته باشند، مانند استفاده برای پرداخت، رای دادن یا دسترسی به ویژگی‌های خاص.

توکنومیک نحوه عملکرد این توکن‌ها در یک شبکه و تأثیر آنها بر فعالیت اقتصادی کلی شبکه را مطالعه می‌کند.

عناصر توکنومیک چیست؟

Tokenomics شامل عوامل متعددی از جمله صدور توکن، عرضه توکن، توزیع توکن، سودمندی توکن و سیستم حاکمیتی توکن است.

صدور توکن

ایجاد و توزیع توکن‌های دیجیتال جدید در شبکه بلاکچین است. توکن‌ها جزء ضروری اکوسیستم بلاکچین هستند. آنها به عنوان وسیله مبادله، ذخیره ارزش و نمایندگی مالکیت در برنامه‌ها و شبکه‌های غیرمتمرکز مختلف عمل می‌کنند.

صدور توکن می‌تواند از طریق مکانیسم‌های مختلفی از جمله عرضه اولیه سکه (ICO)، ارائه توکن امنیتی (STO) و عرضه اولیه از طریق صرافی (IEO) انجام شود. روش خاصی که برای صدور توکن‌ها استفاده می‌شود به عوامل مختلفی مانند هدف توکن‌ها، محیط نظارتی در حوزه قضایی که در آن صادر می‌شود و ترجیحات صادرکننده توکن بستگی دارد.

یکی از روش‌های رایج صدور توکن، عرضه اولیه سکه (ICO) است. یک ICO شامل صدور یک رمزارز یا توکن جدید برای سرمایه گذاران در ازای ارزهای رمزنگاری شده موجود مانند بیت کوین یا اتریوم است. ICO ها برای تامین مالی پروژه‌های مختلف، از پلتفرم‌های شبکه‌های اجتماعی گرفته تا توسعه املاک و مستغلات استفاده شده‌اند.

ارائه توکن‌های امنیتی (STO) یکی دیگر از روش‌های رایج صدور توکن است. برخلاف ICOها که معمولاً شامل صدور توکن‌های کاربردی غیرقانونی می‌شوند، STOها شامل صدور توکن‌های امنیتی تنظیم‌شده هستند که مشمول قوانین اوراق بهادار هستند. STO ها اغلب برای مشاغل سنتی‌تر، مانند توسعه املاک و مستغلات یا سرمایه گذاری‌های سهام خصوصی، سرمایه جمع آوری می‌کنند.

عرضه اولیه از طریق صرافی (IEO) شکل جدیدی از صدور توکن است که شامل فروش توکن‌ها به طور مستقیم از طریق صرافی‌های ارزهای دیجیتال است. IEO ها معمولاً توسط استارت آپ‌هایی انجام می‌شوند که به دنبال جمع آوری سرمایه و فهرست کردن توکن‌های خود در یک صرافی هستند.

فرآیند صدور توکن معمولاً شامل چندین مرحله کلیدی است، از جمله:

• ایجاد توکن: اولین مرحله در فرآیند صدور توکن، ایجاد توکن‌های دیجیتال جدید است. این معمولاً شامل توسعه یک قرارداد هوشمند در شبکه بلاکچین است که ویژگی‌های توکن‌ها مانند عرضه، توزیع و کاربرد آنها را تعریف می‌کند.
• توزیع توکن: زمانی که توکن‌ها ایجاد شدند، باید بین سرمایه گذاران توزیع شوند. این را می‌توان از طریق مکانیسم‌های مختلفی مانند ICO، STO یا IEO انجام داد. مکانیسم توزیع به عوامل مختلفی مانند محیط نظارتی و ترجیحات صادرکننده توکن بستگی دارد.
• لیست توکن‌ها: پس از توزیع توکن‌ها، باید در صرافی ارزهای دیجیتال فهرست شوند تا سرمایه گذاران بتوانند آنها را بخرند و بفروشند. فهرست شدن در صرافی می‌تواند نقدینگی توکن‌ها را تامین کند و ارزش آنها را افزایش دهد.
• بازاریابی توکن: در نهایت، انتشار توکن معمولاً شامل بازاریابی و تبلیغ توکن‌های جدید برای سرمایه گذاران بالقوه است. این می‌تواند شامل فعالیت‌های مختلفی مانند کمپین‌های رسانه‌های اجتماعی، روابط عمومی و تبلیغات باشد.

تامین توکن

عرضه توکن به تعداد کل توکن‌های دیجیتال ایجاد شده و موجود در شبکه بلاکچین اشاره دارد. عرضه یک جنبه مهم از اقتصاد یک پروژه ارز دیجیتال است، زیرا می‌تواند بر ارزش توکن‌ها و پایداری شبکه تأثیر بگذارد.

به طور کلی دو نوع عرضه توکن وجود دارد: ثابت و پویا. عرضه توکن ثابت به این معنی است که تعداد توکن‌های ایجاد شده در شروع پروژه ثابت است و قابل تغییر نیست. این اغلب در مورد ارزهای رمزپایه مانند بیت کوین صدق می‌کند که دارای عرضه ثابت 21 میلیون سکه است. در مقابل، عرضه توکن پویا به این معنی است که تعداد توکن‌ها می‌تواند در طول زمان تغییر کند، یا از طریق صدور توکن‌های جدید یا سوزاندن (تخریب) توکن‌های موجود.

عرضه توکن می‌تواند تاثیر قابل توجهی بر ارزش یک ارز دیجیتال داشته باشد. به عنوان مثال، در مورد عرضه توکن ثابت، ارزش هر توکن ممکن است با افزایش تقاضا برای توکن افزایش یابد زیرا تعداد محدودی از توکن‌ها موجود است. این می‌تواند یک اثر کاهش تورم ایجاد کند، جایی که ارزش توکن در طول زمان افزایش می‌یابد.

در مقابل، عرضه توکن پویا بسته به مکانیسم خاصی که برای تغییر عرضه توکن استفاده می‌شود، می‌تواند بر ارزش یک توکن تأثیر متفاوتی بگذارد. به عنوان مثال، اگر توکن های جدید به صورت کنترل شده برای مشوق مشارکت در شبکه یا توسعه سرمایه صادر شوند، می‌تواند منجر به افزایش تقاضا و ارزش توکن‌ها شود. از سوی دیگر، اگر عرضه توکن به سرعت افزایش یابد، می‌تواند منجر به تورم و کاهش ارزش توکن‌ها شود.

توزیع توکن

توزیع توکن به توزیع توکن‌های دیجیتال بین سهامداران مختلف مانند سرمایه گذاران، توسعه دهندگان و کاربران در شبکه بلاکچین اشاره دارد. توزیع یک جنبه حیاتی از اقتصاد یک پروژه ارز دیجیتال است، زیرا می تواند بر تمرکززدایی، امنیت و پایداری شبکه تأثیر بگذارد.

توزیع توکن ها می تواند بر تمرکززدایی شبکه و عدالت سیستم تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر درصد زیادی از توکن‌ها توسط گروه کوچکی از سرمایه گذاران یا افراد داخلی نگهداری شود، می‌تواند منجر به تمرکز و کاهش اعتماد به شبکه شود. از سوی دیگر، توزیع توکن غیرمتمرکزتر می‌تواند اعتماد را افزایش داده و منجر به ایجاد یک شبکه پایدارتر و انعطاف پذیرتر شود.

توزیع توکن بسته به اهداف پروژه و محیط نظارتی می‌تواند به روش‌های مختلفی انجام شود. برخی از روش‌های رایج توزیع توکن عبارتند از:

عرضه اولیه سکه (ICO)

 ICO ها شامل فروش توکن‌های جدید ارزهای دیجیتال به سرمایه گذاران در ازای ارزهای رمزنگاری شده موجود مانند بیت کوین یا اتریوم است. ICOها می‌توانند به طور موثر برای یک پروژه سرمایه جمع آوری کنند و توکن‌ها را بین طیف گسترده‌ای از سرمایه گذاران توزیع کنند.

ایردراپ ها(Airdrops)

Airdrops شامل توزیع توکن‌های رایگان برای کاربران یک ارز دیجیتال خاص یا اعضای یک جامعه خاص است. Airdrops می‌تواند مشوق مشارکت در شبکه و افزایش پذیرش یک ارز دیجیتال خاص باشد.

استخراج

برخی از ارزهای دیجیتال از فرآیند استخراج برای توزیع توکن‌ها استفاده می‌کنند. ماینینگ شامل حل مسائل پیچیده ریاضی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در شبکه و کسب توکن‌های جدید به عنوان پاداش است. ماینینگ می‌تواند راهی منصفانه و غیرمتمرکز برای توزیع توکن‌ها باشد، زیرا به کاربرانی که قدرت محاسباتی را به شبکه کمک می‌کنند، پاداش می‌دهد.

مبادله توکن

مبادله توکن شامل مبادله یک ارز دیجیتال با ارز دیگر با نرخ ارز از پیش تعیین شده است. سوآپ توکن‌ها را می‌توان برای انتقال توکن‌ها از یک بلاکچین به بلاکچین دیگر یا تسهیل توزیع توکن‌های جدید به دارندگان فعلی یک ارز دیجیتال خاص مورد استفاده قرار داد.

توزیع توکن‌ها می‌تواند بر تمرکززدایی و امنیت شبکه بلاکچین تأثیر بگذارد. توزیع غیرمتمرکز توکن‌ها می‌تواند تضمین کند که هیچ نهاد یا گروه واحدی بخش قابل توجهی از شبکه را کنترل نمی‌کند، که می‌تواند امنیت و انعطاف پذیری سیستم را افزایش دهد. در مقابل، توزیع متمرکز توکن‌ها می‌تواند منجر به تمرکز قدرت و کاهش اعتماد به شبکه شود.

توزیع توکن‌ها همچنین می‌تواند بر پایداری یک پروژه ارز دیجیتال تأثیر بگذارد. برای مثال، فرض کنید گروه کوچکی از سرمایه گذاران یا افراد داخلی، توکن‌های زیادی را در اختیار دارند. در این صورت، می‌تواند منجر به عدم انگیزه برای مشارکت در شبکه و کاهش دوام طولانی مدت پروژه شود.

توکن‌های کاربردی

توکن های کاربردی به نحوه استفاده از توکن دیجیتال در شبکه بلاکچین اشاره دارد. ابزار توکن جنبه مهمی از اقتصاد یک پروژه ارز دیجیتال است، زیرا می‌تواند بر تقاضا، ارزش و پایداری توکن تأثیر بگذارد.

چندین نوع توکن کاربردی را می‌توان در یک شبکه بلاکچین استفاده کرد:

• ارزش معاملاتی: بسیاری از ارزهای رمزنگاری شده برای استفاده به عنوان وسیله مبادله برای کالاها و خدمات طراحی شده‌اند. ارزش تراکنش به توانایی یک توکن دیجیتال برای استفاده در تراکنش‌های شبکه بلاکچین اشاره دارد. این نوع ابزار می‌تواند تقاضا و ارزش توکن را افزایش دهد زیرا کاربران بیشتری از ارز دیجیتال برای تراکنش‌های روزمره استفاده می‌کنند.
• توکن‌های حاکمیتی: برخی از ارزهای دیجیتال حقوق حاکمیتی را برای دارندگان توکن فراهم می‌کنند. توکن‌های حاکمیتی به توانایی یک توکن دیجیتال برای رأی دادن به تصمیمات کلیدی در مورد پروژه اشاره دارد. این نوع ابزار می‌تواند تعامل دارندگان توکن و تمرکززدایی شبکه را افزایش دهد.
• توکن در داخل dApps: بسیاری از شبکه‌های بلاکچین دارای برنامه‌های غیرمتمرکز (dApps) هستند که می‌توانند بر روی آنها ساخته شوند. توکن‌ها را می‌توان به عنوان ابزاری در داخل dApps استفاده کرد، مانند روش پرداخت یا راهی برای دسترسی به ویژگی‌های برنامه خاص. این نوع توکن‌ها می‌تواند تقاضا برای توکن را افزایش دهد زیرا کاربران بیشتری از dApp استفاده می‌کنند.
• توکن‌های Staking: برخی از ارزهای دیجیتال به دارندگان توکن اجازه می‌دهند توکن‌های خود را به عنوان وثیقه برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در شبکه به اشتراک بگذارند. Staking به توانایی یک توکن دیجیتال برای استفاده به عنوان وثیقه برای معامله اشاره دارد. این نوع توکن‌ها می‌تواند امنیت و تمرکززدایی شبکه را افزایش دهد زیرا دارندگان توکن بیشتری در تایید تراکنش‌ها درگیر می‌شوند.

توکن‌های کاربردی می‌توانند بر ارزش و پایداری پروژه ارز دیجیتال تأثیر بگذارند. به عنوان مثال، اگر یک توکن ارزش معاملاتی قوی داشته باشد و به طور گسترده به عنوان وسیله مبادله مورد استفاده قرار گیرد، می‌تواند تقاضا و ارزش توکن را افزایش دهد. از سوی دیگر، اگر یک توکن کاربرد محدودی داشته باشد و به طور گسترده مورد استفاده قرار نگیرد، می‌تواند تقاضا و ارزش توکن را کاهش دهد که می‌تواند بر پایداری پروژه تأثیر بگذارد.

سیستم حاکمیتی توکن چیست؟

سیستم حاکمیتی توکن به فرآیند تصمیم‌گیری برای یک شبکه بلاکچین اشاره دارد که دارندگان توکن بومی آن را تسهیل می‌کنند.  سیستم حاکمیت یک جنبه مهم از اقتصاد یک پروژه ارز دیجیتال است، زیرا می تواند بر تمرکززدایی، امنیت و پایداری شبکه تأثیر بگذارد.

بسته به اهداف پروژه و محیط نظارتی، مدل‌های مختلفی از حاکمیت توکن در شبکه‌های بلاکچین استفاده می‌شود. برخی از مدل‌های رایج حاکمیت عبارتند از:

1. اثبات سهام (PoS): در یک مدل PoS، دارندگان توکن مسئول اعتبارسنجی تراکنش‌های شبکه با قرار دادن توکن‌های خود به عنوان وثیقه هستند. دارندگان توکن همچنین می توانند با رأی دادن به پیشنهادهایی که بر شبکه تأثیر می‌گذارد در تصمیم گیری شرکت کنند.
2. سازمان غیرمتمرکز خودمختار (DAO): در مدل DAO، دارندگان توکن با استفاده از توکن‌های خود، در تصمیم‌گیری شرکت می‌کنند. این پیشنهادات می‌تواند شامل تغییرات پروتکل، بودجه توسعه و سایر تصمیمات حاکمیتی باشد.
3. مدل‌های ترکیبی: برخی از شبکه‌های بلاکچین از مدل ترکیبی استفاده می‌کنند که عناصر مدل های PoS و DAO را ترکیب می‌کند. برای مثال، برخی از شبکه‌ها ممکن است از دارندگان توکن بخواهند که توکن‌های خود را برای شرکت در تصمیم‌گیری به اشتراک بگذارند، اما همچنین به توکن‌های غیرشرکتی اجازه می‌دهند تا در مورد پیشنهادات رای دهند.

 سیستم حاکمیت یک شبکه بلاکچین می‌تواند بر تمرکززدایی و امنیت آن تأثیر بگذارد. یک مدل حاکمیت غیرمتمرکز می‌تواند تضمین کند که هیچ نهاد یا گروه واحدی بخش قابل توجهی از شبکه را کنترل نمی کند، که می‌تواند امنیت و انعطاف پذیری سیستم را افزایش دهد. در مقابل، یک مدل حاکمیت متمرکز می‌تواند منجر به تمرکز قدرت و کاهش اعتماد به شبکه شود.

حاکمیت یک شبکه بلاکچین نیز می‌تواند بر پایداری آن تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، فرض کنید گروه کوچکی از خودی‌ها فرآیند تصمیم گیری را کنترل می‌کنند. در این صورت، می‌تواند منجر به عدم شفافیت و کاهش ماندگاری بلندمدت پروژه شود. در مقابل، اگر فرآیند تصمیم‌گیری شفاف و فراگیر باشد، می‌تواند مشارکت جامعه و پایداری پروژه را افزایش دهد.

چرا توکنومیک مهم است؟

Tokenomics یک جنبه حیاتی از اکوسیستم بلاکچین است و نقشی حیاتی در موفقیت یک پروژه ارز دیجیتال دارد. در اینجا چند دلیل برای اهمیت توکنومیک آورده شده است:

Tokenomics موفقیت یک پروژه ارز دیجیتال را تعیین می‌کند.

Tokenomics عامل مهمی است که می‌تواند بر موفقیت یک پروژه ارز دیجیتال تأثیر بگذارد. توکنومیک به ساختارهای اقتصادی و انگیزشی اشاره دارد که بر رفتار شرکت کنندگان در یک شبکه بلاکچین، از جمله عرضه، صدور، توزیع و کاربرد توکن بومی حاکم است.

یک مدل توکنومیک به خوبی طراحی شده می‌تواند تقاضا، پذیرش و پایداری پروژه ارزهای دیجیتال را افزایش دهد. برخی از راه‌هایی که توکنومیک می‌تواند بر موفقیت یک پروژه ارز دیجیتال تأثیر بگذارد عبارتند از:

پذیرش: توکنومیک می‌تواند با ایجاد انگیزه برای کاربران برای نگهداری و استفاده از توکن بومی، بر پذیرش یک ارز دیجیتال تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، فرض کنید یک توکن دارای سودمندی معاملاتی قوی است و به طور گسترده به عنوان یک وسیله مبادله پذیرفته شده است. در این صورت، می‌تواند تقاضا برای توکن را افزایش دهد و باعث پذیرش شبکه شود.

ارزش: توکنومیک می‌تواند با ایجاد کمبود و تقاضا برای توکن بومی بر ارزش یک ارز دیجیتال تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر یک توکن دارای عرضه محدود و کاربرد قوی باشد، می‌تواند تقاضا برای آن را افزایش دهد و ارزش آن را بالا ببرد.

پایداری: توکنومیک می‌تواند با ایجاد مشوق‌هایی برای مشارکت‌کنندگان در شبکه، بر پایداری یک پروژه ارز دیجیتال تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر یک توکن دارای مکانیزم سهامداری باشد که به شرکت کنندگان برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها پاداش می‌دهد، می‌تواند امنیت و انعطاف پذیری شبکه را در طول زمان افزایش دهد.

حاکمیت: توکنومیک می‌تواند با ایجاد مشوق‌هایی برای دارندگان توکن برای مشارکت در فرآیندهای تصمیم‌گیری، بر حاکمیت شبکه بلاکچین تأثیر بگذارد. به عنوان مثال، اگر یک توکن حقوق حاکمیتی را برای دارندگان فراهم کند، می‌تواند تمرکززدایی و شفافیت شبکه را افزایش دهد.

در مقابل، یک مدل توکنومیک با طراحی ضعیف می‌تواند تقاضا، پذیرش و پایداری یک پروژه ارز دیجیتال را کاهش دهد. برای مثال، فرض کنید یک توکن کاربرد محدودی دارد و به طور گسترده مورد استفاده قرار نگرفته است. در این صورت، می‌تواند تقاضا و ارزش توکن را کاهش دهد که می‌تواند بر پایداری پروژه تأثیر بگذارد.

Tokenomics انگیزه‌های اقتصادی ایجاد می‌کند

توکنومیک مطالعه انگیزه های اقتصادی است که در طراحی پروژه ارزهای دیجیتال تعبیه شده است. این مشوق‌ها با عرضه، صدور، توزیع و کاربرد توکن بومی ایجاد می‌شوند و برای تشویق رفتارهای خاص در میان شرکت‌کنندگان در شبکه طراحی شده‌اند.

به عنوان مثال، عرضه یک ارز دیجیتال، برای مثال ارز فلوکی، را می‌توان محدود طراحی کرد، که باعث کمبود می‌شود و می‌تواند ارزش توکن را در طول زمان افزایش دهد. این کمبود می‌تواند کاربران را تشویق کند که به جای فروش توکن، آن را نگه دارند تا ارزش فزاینده آن را بدست آورند. علاوه بر این، عرضه محدود می‌تواند ماینرها را تشویق کند تا تراکنش‌های موجود در شبکه را تأیید کنند تا پاداش‌هایی در قالب توکن‌های تازه ایجاد شده به دست آورند.

به طور مشابه، انتشار یک ارز دیجیتال می‌تواند برای پاداش دادن به پذیرندگان اولیه و ایجاد انگیزه برای مشارکت طولانی مدت طراحی شود. به عنوان مثال، برخی ارزهای دیجیتال از مکانیزم «نصف کردن» استفاده می‌کنند، که در آن نرخ انتشار توکن در طول زمان کاهش می‌یابد، که می‌تواند به پذیرندگان اولیه انگیزه دهد که توکن‌های خود را در انتظار افزایش قیمت‌های آینده نگه دارند.

توزیع یک ارز دیجیتال همچنین می‌تواند برای ایجاد انگیزه در برخی رفتارها طراحی شود. به عنوان مثال، برخی از ارزهای رمزنگاری شده از airdrops یا فروش توکن برای توزیع توکن‌ها در بین مخاطبان گسترده‌تری استفاده می‌کنند که می‌تواند پذیرش و تعامل با شبکه را افزایش دهد. علاوه بر این، برخی ارزهای دیجیتال از مکانیزم «اثبات سهام» استفاده می‌کنند تا کاربران را تشویق کنند که توکن‌های خود را برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها و کسب پاداش به اشتراک بگذارند.

در نهایت، ابزار یک ارز دیجیتال می‌تواند برای ایجاد انگیزه‌های اقتصادی برای کاربران برای مشارکت در شبکه طراحی شود. به عنوان مثال، اگر یک ارز دیجیتال به‌عنوان وسیله پرداخت به‌طور گسترده پذیرفته شود، ممکن است به کاربران انگیزه داده شود که توکن را نگه دارند تا از آن برای خرید استفاده کنند. به طور مشابه، فرض کنید از یک ارز دیجیتال برای پرداخت هزینه تراکنش در شبکه استفاده می‌شود. در آن صورت، کاربران ممکن است تشویق شوند که توکن را نگه دارند تا از پرداخت هزینه در اکوسیستم ارزهای دیگر در سراسر شبکه اجتناب کنند.

سوالات متداول

نتیجه

در نتیجه، توکنومیک جنبه ضروری اکوسیستم بلاکچین است. با ایجاد انگیزه‌های اقتصادی، ترویج عدالت و شفافیت، تأثیر بر ارزش توکن، تأثیر بر حاکمیت شبکه و بهبود امنیت شبکه، نقش مهمی در موفقیت پروژه ارزهای دیجیتال ایفا می‌کند. Tokenomics یک زمینه پیچیده و در حال تکامل است که نیاز به درک عمیقی از اقتصاد، نظریه پردازی‌ها و علوم کامپیوتر دارد. همانطور که اکوسیستم بلاکچین به رشد و تکامل خود ادامه می‌دهد، اهمیت توکنومیک همچنان در حال افزایش است.

admin