برخلاف تصور ما، افزیش دمای کره زمین چیز جدیدی نیست. بحث درباره گرم شدن کره زمین بیشتر از یک قرن است که داغ است. مدت‌ها قبل از تفاوت نظر سیاسی فعلی بر سر تغییرات آب و هوا یک دانشمند آمریکایی به نام “یونیس فوت” علت اصلی تغییرات آب و هوایی امروز را اعلام کرده بود. در سال ۱۸۵۶ فوت در مقاله معروف خودش به قدرت فوق‌العاده گاز دی‌اکسیدکربن در جذب گرما به عنوان نیروی محرکه گرمایش زمین اشاره کرده بود. دی‌اکسیدکربن گازی بی بو، بی مزه و شفاف است که هنگام اشتعال زغال سنگ، نفت، بنزین و چوب دی‌اکسیدکربن آزاد می‌شود.

آزمایشات یونیس فوت

یکی از دلایل افزایش گرم شدن زمین قابلیت جذب گرما به وسیله گازهای گلخانه‌ای مانند دی‌اکسیدکربن، متان و بخار آب است که در جو وجود دارند. افزایش این گاز‌ها باعث گرم شدن کره زمین می‌شود. فوت با انجام یک آزمایش ساده این فرضیه را اثبات کرد. او در دو سیلندر جداگانه مقداری هوا و مقداری دی‌اکسیدکربن پلمپ کرد. با اندازه‌گیری دمای این دو سیلندر او به این نتیجه رسید که سیلندر حاوی دی‌اکسیدکربن به طرز قابل توجهی گرمای جو را به خود جذب می‌کند.  

سوخت های فسیلی

نتیجه‌گیری فوت این بود که اگر هوا با گاز دی‌اکسیدکربن بیشتری مخلوط شود و این نسبت از حد طبیعی فراتر رود درجه حرارت زمین افزایش می‌یابد. در سال ۱۸۶۱، جان تیندال دانشمند سرشناس ایرلندی میزان جذب گرمای دی‌اکسید کربن را اندازه گیری کرد و به نوعی یافته‌های فوت را اثبات کرد. او بیان کرد که هر گونه تغییر در میزان بخار آب یا دی اکسید کربن هوا بی‌شک منجر به تغییرات آب و هوا می‌شود. همچنین او اشاره کرد که سایر گاز‌ها مانند متان نیز در گرم شدن کره زمین نقش آفرین هستند.

اولین اندازه گیری تغییرات اقلیمی

اولین مستند از افزایش سطح دی‌اکسیدکربن هوا توسط انسان‌ها در دهه ۱۸۰۰ اتفاق افتاد. درست در آن سال‌ها بود که سوزاندن سوخت‌های فسیلی، زغال سنگ و در نهایت نفت و گاز از مقدار متعارف خود بسیار فراتر رفت و مقادیر بالایی دی‌اکسیدکربن را به هوا اضافه کرده بود. اولیل اندازه گیری مقدار دی‌اکسیدکربن هوا توسط دانشمند سوئدی و برنده جایزه نوبل در سال 1896 محاسبه شد. در این گزارش پیش‌بینی شده بود که اگر نسبت دی‌اکسیدکربن هوا 2.5 تا 3 برابر شود، شاهد افزایش 8 تا 9 درجه‌ای دمای هوا در مناطق قطبی خواهیم بود.

افزایش دی اکسید کربن از سال ۱۹۰۰ تاکنون

شاخص دی‌اکسیدکربن اتمسفر با تاثیر از فعالیت‌های بی‌رویه انسانی از 300 پی پی ام ( قسمت در میلیون) به 417 پی پی ام رسده است. برای درک بهتر این افزایش افسارگسیخته می‌توان به افزایش 3.8 درجه‌ای دما در قطب شمال اشاره کرد. هواشناس نامدار سوئدی، نیلس ایکولم در سال 1901 هم عنوان کرده بود که بدلیل سوختن بیش از حد زغال سنگ در آن زمان زمین به سمت گرم شدن می‌رود. و اگر این میزان از آزاد شدن دی‌اکسیدکربن به درون اتمسفر ادامه پیدا کند، بی‌شک شاهد افزایش میانگین دمای کره زمین در آینده خواهیم بود. گفته‌های مهندس انگلیسی گای کالاندرا در سال 1937 هم مهر تاییدی بر یافته‌های دانشمندان بود. او گفته بود که در نیم قرن اخیر حاصل اشتعال سوخت‌های فسیلی به دست انسان، 150 هزار میلیون تن دی‌اکسیدکربن آزاد شده در اتمسفر است.

دی اکسید کربن

گروهی از دانشمندان در سال 1965 به لیندون جامسون، رئیس جمهور وقت آمریکا در مورد افزایش مقدار دی‌اکسید کربن اتمسفر و گرم شدن کره زمین هشدار داده بودند. این دانشمندان با بیان اینکه انسان ناخواسته با سوزاندن بیش‌ از حد سوخت‌های فسیلی در گرم شدن کره زمین نقش به سزایی دارد. همچنین درباره افزایش غیرطبیعی دمای هوا، ذوب شدن یخچال‌ها، افزایش بی‌رویه سطح دریا و اسیدی شدن آب‌های اقیانوس هشدار داده بودند. حال با گذشت نیم قرن، یخ بیشتری ذوب شده، بطوری که بعضی از یخچال‌ها به کلی آب شده‌اند. سطح آب آقیانوس‌ها بالاتر رفته و به دلیل آزاد شدن روزافزون گاز دی‌اکسیدکربن در اتمسفر، جو زمین بیش از پیش اسیدی شده است. همه این تغییرات زیست محیطی بدلیل اشتعال مقادیر زیادی سوخت‌های فسیلی به دست انسان است که به گرم شدن کره زمین و ایجاد اختلال در آب و هوا انجامیده است.

موارد ناشی از گرم شدن کره زمین

همه ما بدون شک درباره موج خشکسالی و گرمای شدید که در نقاط مختلف جهان در حال رخ دادن هستند شنیده‌ایم. حوادثی از قبیل افرایش دما و آتش سوزی در سیبری، استرالیا و آمریکا، باران‌های شدید در سواحل خلیج فارس و اروپا و طوفان‌های غیرطبیعی همگی ناشی از ایجاد اختلالات در آب و هوا و گرم شدن کره زمین هستند. ما ده‌ها سال است که از خطر گرم شدن کره زمین آگاه هستیم. اختلالات کنونی در آب و هوا حتی به قبل‌تر از دوره اختراع خودروها و نیروگاه‌های زغال سنگ برمی‌گردد.

چگونه جلوی گرم شدن کره زمین را می توان گرفت؟

باتوجه به تاریخچه گرمایش زمین و داده‌هایی که تا الان درباره آن صحبت کردیم، آشکار است که ما انسان‌ها نقشی اساسی در گرم شدن کره زمین داشته‌ایم. حال سرنوشت این کره خاکی دست ما انسان‌هاست. همه ما در سالم نگه داشتن محیط زیست مسئولیم و تک تک ما می‌توانیم به اندازه خود در بهبود وضعیت گرم شدن زمین سهیم باشیم. در ادامه به چند فعالیت اشاره خواهیم کرد که اگر در طیف گسترده‌ای اجرا شوند منجر به کاهش آزاد شدن دی‌اکسیدکربن در اتمسفر می‌انجامند.

انرژی تجدیدپذیر

در سال‌های اخیر شاهد گسترش استفاده از انرژی بادی و خورشیدی هستیم. تولید برق از طریق انرژی باد و خورشید یکی از بهترین و کارآمدترین روش‌های مبارزه با افزایش دی‌اکسیدکربن اتمسفر است. در برخی کشورها شما حتی می‌توانید نوع و شرکتی که از آن برق تهیه می‌کنید را انتخاب کنید. پس اگر این اختیار را دارید لطفا از خدمات شرکت‌هایی که به وسیله باد یا خورشید برق تولید می‌کنند استفاده کنید.

عایق بندی در و پنجره  

یکی از راه‌های جلوگیری از افزایش دی‌اکسید کربن هوا، صرفه‌جویی در مصرف انرژی است. تنها با عایق‌بندی و درزگیری در و پنجره‌های خانه می‌توانیم در مصرف انرژی برای گرم یا سرد نگه داشتن خانه صرفه‌جویی کنیم.  

لوازم برقی بهینه سازی شده

یکی از ارزان‌ترین راه‌های کاهش گازهای مضر، بهینه سازی مصرف انرژی است. همه وسایل برقی موجود در بازار دارای برچسب انرژی هستند و به راحتی می‌توانید بهترین و بهینه‌ترین وسایل را برای صرفه‌جویی انرژی انتخاب کنید.

صرفه‌جویی در مصرف آب

به نوعی صرفه‌جویی در همه چیز منجر به کاهش آلودگی ناشی از دی‌اکسید کربن می‌شود. با صرفه‌جویی در مصرف آب انرژی کمتری برای پمپاژ، گرم کردم، تصفیه و … هدر می‌رود. با اصلاح عاداتی از قبیل حمام‌های طولانی، مصرف بیش از حد آب برای شست و شوی ماشین و فرش، آبیاری بی‌رویه باغچه و از این قبیل موارد می‌توانیم در مصرف انرژی و آب صرفه‌جویی کنیم. جالب است بدانید که اکر از 100 خانه فقط یک خانه در مصرف روزانه آب خود صرفه‌جویی کنند، در سال چیزی حدود 100 میلیون کیلو وات ساعت در مصرف انرژی صرفه‌جویی خواهد شد. حال این مقدار انرژی صرفه‌جویی شده جلوی آزاد شدن 80 هزار تن آلودگی گرمایشی را خواهد گرفت.

مصرف غذا به اندازه لازم

کشوری مثل آمریکا حدود 10 درصد از انرژی خود را صرف رشد، تولید، بسته بندی و حمل و نقل مواد غذایی می‌کند. اما متاسفانه چیزی نزدیک به 40 درصد از این مواد غذایی مورد استفاده قرار نمی‌گیرد و تبدیل به زباله می‌شود. مثلا تنها با کاهش مصرف گوشت می‌توانیم در انرژی که صرف پرورش دام می‌شود به صورت قابل توجهی صرفه‌جویی کنیم.

استفاده از ماشین‌ های برقی و هیبریدی

صنعت خودروسازی با سرعت قابل توجهی به سمت الکتریکی شدن در حال حرکت است. شاید تا 50 سال دیگر شاهد هیچ نوع ماشینی که با سوخت فسیلی کار می‌کند نباشیم. این نوید روزی را می‌دهد که رویای هوای تمیز بالاخره تحقق یابد.

نقش کم در تولید گاز دی‌اکسید کربن

همه ما در قبال نسل‌های آینده مسئول هستیم که از سلامت کره زمین حفاظت کنیم. این کره نه تنها خانه ما و آیندگان است، بلکه زیست‌گاه میلیون‌ها گونه جانوران و گیاهان دیگر هم هست. اگر بتوانیم به نحوی زندگی کنیم که نقش کمتری در آزاد‌سازی گاز دی‌اکسید کربن داشته باشیم هم به خود هم به آیندگان و هم به کره خاکی خدمت بزرگی ‌انجام داده‌ایم.

سعید قرمزی

سلام
سعید قرمزی هستم. متولد 1369و فارغ التحصل کارشناسی ادبیات انگلیسی از دانشگاه شهید چمران اهواز. می‌خوام کنار هم از ادبیات لذت ببریم.