وقتی نام ربات می‌آید ممکن است شما یاد ربات‌های آنلاین بیفتید که برنامه نویسی شده‌اند تا یکسری الگوریتم را در بستر شبکه‌های اجتماعی انجام دهد. یا ممکن است یاد ربات‌هایی بیفتید که ظاهری شبیه انسان دارند، حرکت می‌کنند و با صدایی ناملموس صحبت می‌کنند.شاید هم فکر کنید ربات های صنعتی همان ربات‌هایی هستند که خانه را جارو می‌کنند و کارهایی از این قبیل انجام می‌دهند. اما ربات های صنعتی فراتر از این وظایف هستند. آنها در خطوط تولید، مونتاژ، بسته بندی و… در کنار انسان‌ها فرآیندهای مختلفی را نظارت، کنترل و اجرا می‌کنند. حتی در برخی وظایف خطیر کاملا جای نیروی انسانی را گرفته و از بروز حوادث جلوگیری می‌کنند. با ما همراه باشید تا با کاربردهای برخی از ربات های صنعتی که در ایران بسیار رایج هستند آشنا شویم.

معرفی کلی ربات های صنعتی

پیش از ظهور و معرفی ربات های صنعتی نیروهای انسانی مجبور بودند کارهای زیان‌آور و خطرناکی را در کارخانجات صنعتی انجام دهند اما با ظهور ربات های صنعتی علاوه بر کاهش چشمگیر خطرات، تحولات عظیمی نیز در صنایع شکل گرفت. کارهایی که توسط چندین نیروی انسانی انجام میشد و امکان داشت با کیفیت و دقت کافی انجام نپذیرد، توسط ربات ها انجام شد. هنگامی که یک فرآیند توسط انسان انجام شود ممکن است نیروی انسانی در ساعات پایانی شیفت کاری خود دیگر آن توانایی و دقت اولیه را نداشته باشد، اما یک ربات در شرایطی که سلامت فنی لازم را داشته باشد می‌تواند بی وقفه با همان کیفیت به کار خود ادامه دهد.

امروزه علاوه بر اینکه ربات های صنعتی می‌توانند برخی وظایف را به تنهایی انجام دهند بلکه برخی ربات ها تحت عنوان ربات های همکار انسان می توانند در کنار نیروهای انسانی کار کنند بدون اینکه آسیبی به آنها وارد کنند. 

در اوایل ظهور ربات‌ها بسیاری از افراد حس می‌کردند که قرار است مشاغل زیادی توسط Robotها مورد خطر قرار بگیرد و باعث بیکاری کارگران کارخانه‌ها شوند. اما واقعیتی که وجود دارد این است که با حضور هر تکنولوژی جدید موقعیت‌های شغلی جدیدی به وجود می‌آیند و برخی مشاغل باید از بین بروند. بنابراین رباتها باعث کاهش شغل نمی‌شوند بلکه فقط اپراتورها باید دانش خود را بروز کنند تا بتوانند در صنعت باقی بمانند. پس به طور کلی مشاغل را ازبین نمی برند بلکه ماهیت آنها را تغییر میدهند.

تفاوت ربات های همکار انسان با ربات های صنعتی معمولی

ربات های عادی صنعتی باید در فضایی قرار بگیرند که انسان در نزدیکی آنها کار نکند. زیرا ربات ها دارای بازوها و محورهایی هستند که مدام در حال حرکت است. این محورها و بازوها هوشمند عمل نمی‌کنند، تنها در مسیری که به آن برنامه داده شده است کار می‌کنند و اگر انسان در مسیر آن قرار گیرد ممکن است آسیب‌های جدی را متحمل شود.

اما از آن سو ربات های همکار انسان علاوه بر دارا بودن ویژگی های فوق، دارای سنسور و بینایی ماشین نیز می‌باشند، یعنی حضور انسان را کنار خود به خوبی تشخیص می‌دهند و با توجه به موقعیت حرکت می‌کنند و هرگز برخوردهای شدید(حتی خفیف) را با انسان نخواهند داشت. از این جهت می‌توان آنها را به راحتی در کنار انسانها در خطوط تولید قرارداد و وظایف سنگین‌تر را به ربات ها محول کرد.

انواع ربات های رایج در ایران‌

تا اینجا با رباتهایی که در صنعت استفاده می شوند آشنا شدیم و فهمیدیم که چه کاربردهایی دارند اما اکنون می‌خواهیم چند مدل رایج از ربات های صنعتی را معرفی کنیم که در ایران بیشترین استفاده را در صنعت دارند. این کاربردها ارتباطی به برند و کارخانه سازنده آنها ندارند، بلکه مدلی از ربات های صنعتی هستند که هر شرکتی مانند یاسکاوا، میتسوبیشی،فانوک، کوکا و… با توجه به سیاست‌های خود شرکت با ویژگی‌های خاص آنها را تولید می‌کنند.

ربات جوشکار و برشکار

پر کاربردترین ربات صنعتی، ربات جوشکاری است که عمده‌ترین استفاده آن در شرکت‌های خودردو سازی است که در ایران شرکت‌های زیر مجموعه و وابسته به سایپا و ایران‌خودرو از آنها استفاده می‌کنند.

این ربات ها در فرایند تولید بسیار موثر هستند.جوشکاری co2 در شرکتهای تولید کننده خودرو برای سلامتی نیروهای فنی بسیار زیان‌آور است (گرچه این شیوه جوشکاری در دنیا دیگر طرفدار چندانی ندارد اما متاسفانه در ایران هنوز هم مورد استفاده است) اما اکنون فرایند جوشکاری توسط ربات های جوشکار با دقت بسیار بالا، به صورتی متوالی و عاری از هرگونه عوارض برای کارکنان خطوط تولید انجام می‌گردد. همچنین یک ربات قادر است با دریافت برنامه‌های مختلف انواع جوشکاری را نیز انجام دهد(چنانچه علاقه‌مند به دانستن شیوه‌های مختلف جوشکاری هستید به گوگل مراجعه فرمایید).

ربات پلتایزینگ

پالتایزینگ یا پلتایزینگ فرآیندی است که در آن محصولات تولید شده از خط تولید به روی پالت‌ها قرار می‌گیرند. ربات‌های پلتایزر هر محصولی که در خط تولید قرار دارد را به روی پالت ها منتقل می‌کنند و آنها را به صورت مرتب روی یکدیگر می‌چینند تا آماده ارسال شود. این ربات ها نه تنها به فرایند سرعت می‌بخشند بلکه از بروز آسیب، هم به نیروی کار و هم به محصولات جلوگیری می‌کنند.

ربات رنگ پاش

بازهم بزرگترین مصرف کننده این ربات ها کارخانجات خودروسازی هستند، زیرا ربات های پاشش رنگ با سرعت و دقت بالایی رنگ پاشی را به صورت متناوب انجام می‌دهند. فرایند به این شکل است یک دسته از قطعات خودرو روی نوار نقاله قرار می‌گیرند(مثلا درب خودرو) و به صورت متوالی رنگ می‌شوند. نکته جالب این است که برخی افراد سودجو خیال می‌کنند که اگر یک ربات رنگ پاش در اختیار داشته باشند می‌توانند خودروهایی که آسیب جدی دیده‌اند را تعمیر کنند و با استفاده از ربات آنها را رنگ پاشی کنند و به عنوان خودروی سالم و بروز بفروشند. اما خوشبختانه شیوه رنگ پاشی، به ربات هیچ ارتباطی ندارد و مشخص کننده فرمول رنگ، عمق رنگ و مواردی از این قبیل را سیاست‌های هر شرکت مشخص می‌کند و به برنامه نویسی ربات بستگی دارد نه صرفا به خود ربات.

ربات هندلینگ و بسته بندی

هندلینگ یا جابجایی فرآیندی است که یک محصول از جایی در جای دیگر قرار می‌گیرد. ممکن است این دسته را با سری پلتایزینگ اشتباه بگیرید اما این فرایند ارتباطی به پالتایزنیگ ندارد. فرض کنید یک شرکت دارو سازی فقط شربت تولید می‌کند. بعد از این که دارو داخل شیشه ریخته شد و درب آن پلمپ شد باید از روی خط تولید برداشته شود و در بسته‌ای قرار داده شود و سپس بسته بندی شده و همان بسته به جای دیگری منتقل شود. این فرایند توسط ربات های بسته‌بندی و هندلینگ امکان پذیر است.

برندهای ربات های صنعتی 

در دنیا برندهای متعددی وجود دارند که تولید ربات های صنعتی را انجام می‌دهند. کارخانه‌های ژاپنی تا آلمانی ، آمریکایی و غیره. اما بهتر است به کشور خودمان بپردازیم. عموما در ایران ربات های آسیایی که ساخت کشور ژاپن هستند مانند ربات یاسکاوا و ربات میتسوبیشی و ربات های اروپایی مانند ABB ، کوکا و فانوک مورد استفاده قرار می‌گیرند.

اما توصیه ما استفاده از ربات های ژاپنی است زیرا ربات های اروپایی بسیار گران قیمت هستند و عموما برای کارهای بسیار سنگین استفاده می‌شوند و هنگامی که یک شرکت به سراغ ربات اروپایی می رود حتما باید یک ربات استوک تهیه کند که سالهای زیادی را در کارخانجات اروپایی کار کرده و اکنون اواخر عمر خود را سپری می‌کند. اما چرا ربات های ژاپنی به صرفه‌ترند؟ اولین نکته اینکه شما با قیمت مناسبی می‌توانید یک ربات دست اول تهیه کنید و خاطر جمع باشید که سالیان سال می‌توانید از آن استفاده کنید. مورد دوم بحث هزینه آن است. هزینه یک ربات دست اول اروپایی به شدت بالاست و قابل قیاس با ربات های یاسکاوا و یا میتسوبیشی نیست.

امروزه در ایران ربات و اینورتر یاسکاوا ژاپن طرفداران زیادی دارد و همین موضوع باعث می‌شود که دانش فنی لازم نیز در مورد آنها در دنیای صنعت وجود داشته باشد بنابراین برای راه اندازی آنها نیاز به استفاده از کارشناسان خارجی با هزینه های بالا و سرسام‌آور نیستید. برای اطلاعات بیشتر می‌توانید اندکی راجع به برندهایی که نام بردیم جستجو کنید تا بهتر این موضوعات را درک کنید.

چنانچه قصد جستجو در مورد برندهای مختلف ربات های صنعتی دارید می‌توانید با این کلمات کلیدی به دنبال آنها باشید:

• ربات ABB
• ربات کوکا
• ربات کاوازاکی
• ربات میتسوبیشی
• ربات یاسکاوا
• ربات Comau
• ربات امرن
• ربات یونیورسال

ممکن است برندهای دیگری نیز وجود داشته باشند اما سعی کردیم تا رایج‌ترین آنها را به شما معرفی کنیم. 

همچنین می‌توانید با جستجوی Top industrial robot brands اطلاعات بیشتری را کسب کنید که مزایا و معایب هر کدام را شرح داده اند.

میثم